زبان‌گرد نگارش و ویرایش

ثواب و کباب و صواب

۲۷ فروردین ۱۳۹۵
صواب یا ثواب؟

من هم، مثل خیلی از شما، تجربه‌های درخشانی دارم از کباب‌شدن‌های بسیار، وقتی که خواسته‌ام ثواب کنم. یا نکند صواب؟ کم نیستند کسانی که شباهتِ آوایی دو کلمه آن‌ها را به اشتباه می‌اندازد. مثل ثنا و سنا که اولی یعنی ستایش و دوّمی یعنی روشنایی. یا همین صواب و ثواب که وقتی پای کباب شدنِ‌ خودمان در میان باشد، بیشتر خودش را نشان می‌دهد.

صواب با صاد یعنی راست و درست، در مقابل خطا و نادرست. بشنوید از حافظ که، وقتی معشوقش عشوه‌گرانه رو برمی‌گرداند شیطنتش گل می‌کند و، می‌فرماید: تیری که زدی بر دلم از غمزه خطا رفت / تا باز چه اندیشه کند رأیِ صوابت

صواب صفت است و آن را به صورت‌های گوناگون می‌توان استفاده کرد. از صواب بودن و صواب آمدن و صواب جستن گرفته تا صواب‌اندیش و اندیشه‌ی صواب و رأیِ صواب و ناصواب (به معنای نادرست) و…

اما ثواب با ث در اصل یعنی اجر و پاداش و مزد عمل، که آن را برای احسان و نیکی هم به کار می‌برند. نقطه‌ی مقابلش می‌شود عِقاب به معنای جزای بدی. باز بشنوید از حافظ که تخصص دارد در خجلت‌زده کردن رندانه‌ی یار، خصوصاً وقتی گیسوخرمن باشد و معنای صواب با صاد را هم نفهمیده باشد یا خودش را زده باشد به آن راه: ثوابت باشد ای دارای خرمن / اگر رحمی کنی بر خوشه‌چینی

«ثواب کردن» فقط وقتی به نظر درست می‌آید که در معنای دوم به کار رفته باشد، یعنی احسان و نیکی. پس وقتی من و شما خواسته‌ایم ثواب کنیم کباب شده‌ایم، با ث این کار را کرده‌ایم (احسان)، نه با صاد. ترکیب‌های پراستفاده از ثواب این‌هاست: ثواب بردن، ثواب دادن، ثواب‌کار، و ثواب داشتن (فقط به‌صورت سوم‌شخص مفرد).

این یادداشت پیش از این در روزنامه‌ی وقایع تهرانیه منتشر شده است.

این مطالب را هم خوانده‌اید؟

۱۰ نظر

  • Reply شبنمکده ۲۸ فروردین ۱۳۹۵

    درود
    یاد این غزلم افتادم
    زاهدی گفت هان خراب شده
    سرکه هایت اگر شراب شده
    گفتمش زاهدا چه می گویی
    خورده ام زان کمی حساب شده
    بهتر از آن چه فکر می کردم
    حال من شد در این خراب شده
    قبل مستی در این جهان بودم
    مثل یک مرده ی عذاب شده
    حال من را کسی نمی فهمید
    غیر از آن عاشق جواب شده
    آن که بعد از ثواب یک عمری
    در نهایت چو ما کباب شده
    پس بدان زاهدا که این مستی
    از زمانی که آفتاب شده
    هیچ کاری نکرده می فهمم
    برفهای دلم که آب شده
    سرخ گردانده رنگ و رویم را
    هم شبم غرق ماهتاب شده
    پس حلال مرا حرام مکن
    با سرابی که منجلاب شده
    بگذر از وعظ و واعظی که دگر
    شب گذشت است و وقت خواب شده

  • Reply شبنمکده ۳۰ فروردین ۱۳۹۵

    درود
    زاهدی گفت هان خراب شده
    سرکه هایت اگر شراب شده
    گفتمش زاهدا چه می گویی
    خورده ام زان کمی حساب شده
    بهتر از آن چه فکر می کردم
    حال من شد در این خراب شده
    قبل مستی در این جهان بودم
    مثل یک مرده ی عذاب شده
    حال من را کسی نمی فهمید
    غیر از آن عاشق جواب شده
    آن که بعد از ثواب یک عمری
    در نهایت چو ما کباب شده
    پس بدان زاهدا که این مستی
    از زمانی که آفتاب شده
    هیچ کاری نکرده می فهمم
    برفهای دلم که آب شده
    سرخ گردانده رنگ و رویم را
    هم شبم غرق ماهتاب شده
    پس حلال مرا حرام مکن
    با سرابی که منجلاب شده
    بگذر از وعظ و واعظی که دگر
    شب گذشت است و وقت خواب شده

  • Reply صادق ۳ اردیبهشت ۱۳۹۵

    سلام. در کانال تلگرام پست مربوط به هزینه بودجه فرهنگی را دیدم و بعد از پیگیری، گراف‌های مربوط به گزارش را در وبلاگم نوشتم. گفتم شاید برای‌تان جالب باشد.

  • Reply فیلم برداری عروسی ۵ اردیبهشت ۱۳۹۵

    عالی بود

  • Reply عکاسی عروسی ۵ اردیبهشت ۱۳۹۵

    مرسی

  • Reply مصطفی مهریزی ۶ اردیبهشت ۱۳۹۵

    درود. خوب است مطلبی هم در مورد «سیستم عامل» یا «سیستم‌عامل» و «ماشین حساب» یا «ماشین‌حساب» هم بنویسید. برای خود من سوال بزرگی شده است. ممنونم.

  • Reply xodaigan ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۵

    با سلام .
    یک سوال داشتم البته با موضوع پست ارتباطی نداره 🙂
    صور فلکی یا صور افلاکی، تلفظ درستش چیه؟
    صوْر یا صُوَّر ؟
    صور : بوق و کرنا
    صُوٌَر : صورت‌ها

    • Reply خوابگرد ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۵

      صُوَرِ فلکی ترکیب وصفی است و صُوَر SOVAR جمع عربی صورت است.

    • Reply حیدر ۸ مهر ۱۴۰۰

      سلام
      دومی

  • Reply عذرا ۱۶ آبان ۱۳۹۸

    ح ،ع،ث،ص،ض،ذ،ط،ظ،مخصوص زبان عربی است و در زبانهای دیگر وجود ندارد. و غ،و ق مخصوص زبان ترکی و عربی است و در فارسی قاف وجود ندارد. هر کلمه ایی که هم قاف داشته باشد و هم یکی ازحروف گچپژ را ۹۹در صد ترکی است. مثل قاچ،چاق، قارچ، چاقو، قشنگ،پاتوق، آلاچیق،قیچی،قوچ،چپق…….

  • شما هم نظرتان را بنویسید

    Back to Top