مستندی از زندگی «قمر الملوک وزیری»، که به علت داشتن تکخوانی زن، برای اکران در چهارمین هفتهی فیلم فروغ، از وزارت ارشاد مجوز نگرفت، عصر روز چهارشنبه برای جمعی از هنرمندان، نویسندگان و روزنامهنگاران، در موزهی هنرهای معاصر به نمایش در آمد.
در این فیلم (صدای ماه) هیچ تصویر متحرکی از “قمر الملوک وزیری” وجود ندارد چرا که منابع تحقیقی دربارهی زندگی قمر بسیار اندک است؛ چه عکس، چه نوشته و چه فیلم. حتی از فیلمی که با نام «مادر» در سال ۱۳۳۱ توسط اسماعیل کوشان در پارت فیلم ساخته شد و قمرالملوک وزیری در آن، نقش کوچکی بازی کرد نیز تصویری به یادگار نمانده است. از این فیلم که به دلیل شهرت قمر، فروش بالایی پیدا کرد و باعث نجات پارت فیلم از ورشکستگی شد، فقط یک نسخه موجود بود که آن هم در حادثهی آتشسوزی در یکی از سینماهای قدیمی تهران از بین رفت. به همین دلیل در حال حاضر هیچ فیلم مستندی که تصویر قمر را نشان دهد، وجود ندارد و فرحناز شریفی، کارگردان فیلم کوشیده است فضای سالهای حیات قمرالملوک وزیری را با تصاویری از دوران مظفرالدین شاه، وقایع مشروطه و دکتر محمد مصدق بازسازی کند و با بهرهگیری از عکس های هنرمند، فیلم را بسازد.
حسین علیزاده، آهنگساز، پژوهشگر موسیقی و نوازندهی سهتار، پس از نمایش فیلم با اشاره به این که ساختن فیلمی مستند دربارهی قمرالملوک وزیری به دلیل ابعاد شخصیتی این هنرمند و هم کمبودن تعداد تصاویر باقیمانده از او کار بسیار دشواری است، گفت: «با وجود دشواریهای فراروی فیلم، حضور قمر در سراسر فیلم احساس می شود.»
وی گفت: «صدای ماه، فیلمی دربارهی جاودانگی است. فیلمی که توانسته زوایای زندگی یک هنرمند را به تصویر بکشد و حس جاودانگی او را در مخاطب ایجاد کند.»
علیزاده با اشاره به موانعی که در دستیابی علاقه مندان و پژوهشگران موسیقی به آثار باقیمانده از قمر وجود دارد، گفت: «قمر یک زن هنرمند است و امروزه میبینیم برپایی بزرگداشت زن تحت عناوین مختلف متداول شده. ما از زن ستایش می کنیم، اما برای فعالیتهایش شرط میگذاریم. برایش بزرگداشت میگیریم اما برای دامنهی فعالیت فرهنگیاش مرز میگذاریم و میگوییم حق داری این کار را بکنی و آن کار را نه. در چنین روزگاری سخت است فیلم ساختن دربارهی زن بزرگی چون قمر که نخستین زنی بود که پس از موسیقی مطربی قاجاری، بهطور جدی روی هنر آواز کار کرد.»
وی گفت: «در واقع قمر جزو شخصیتهای استثنایی است و نمیشود در جامعهای زن را بزرگ داشت، اما هنر او را نادیده گرفت.»
این پژوهشگر با اشاره به این که بزرگ بودن شخصیت قمرالملوک وزیری فقط در هنر خواندن خلاصه نمی شود و او یک فعال اجتماعی
نیز بود، افزود: «هنر، زندگیبخش است؛ چه در حیات و چه پس از آن. به همین دلیل است که میبینیم زنی که در زندگی واقعی خود آزادی را لمس نکرد، حتی در مرگش هم رها نبود؛ به نوعی که ما برای اولین بار است که تصویر گور قمر را در فیلمی مستند میبینیم، در هنر خود مرزها را میشکند و جاودانه میشود و بدون آن که تلاش کند، سالها پس از مرگش فیلمی دربارهی او ساخته می شود. او در واقع آزادی را حس نکرده، آزاده میشود.»
علیزاده همچنین گفت: «اگر زن نیمی از جامعه است، چگونه است که حضورش در عرصههای مختلف نمیتواند کامل باشد.»
وی با تاکید بر این که قمر الملوک وزیریها، ثروتهای ملی به شمار میروند و جزو میراث فرهنگی و معنوی هستند، تاکید کرد: «ما به راحتی نمیتوانیم سرمایههای هنر ملی خود را نادیده بگیریم.»
قمرالملوک وزیری متولد ۱۲۸۴شمسی در تاکستان قزوین است. او نخستین خوانندهی زن ایرانی است که صدایش روی صفحهی گرامافون ضبط شد. از جمله ترانههای نخست او که در سال ۱۳۱۰منتشر شد میتوان به «در ملک ایران، این مهد شیران»، «تا جوانان ایران به جان و دل نکوشند»،«هزار دستان به چمن دوباره آمد به سخن»، «در بهار امید» و «بهار است هنگام گشت» اشاره کرد. قمر بعدها سرود «مارش جمهوری» عارف را هم خواند که صفحههای آن به دلایل سیاسی از بازار جمع آوری شد. بیشتر صفحههای آواز او که توسط شرکت «پلی فون» ضبط شده بود، در خلال جنگ جهانی دوم در انبار آن کمپانی از بین رفت. وی علاوه
بر خوانندگی یک فعال اجتماعی نیز بود که علاوه بر اهدای سود کنسرت های خود به مستمندان، چند سالی هزینهی ۱۰تخت از بیمارستانی در تهران را نیز پرداخت میکرد.
قمر در سال ۱۳۱۳نخستین بانوی ایرانی نام گرفت که در کشور کنسرت برگزار کرد. او از ابتدای تاسیس رادیو در سال ۱۳۱۹با این رسانه همکاری داشت و در ۱۵مرداد سال ۱۳۳۸در سن ۵۴سالگی درگذشت.
بدون نظر