آثار برگزیده جایزه‌ی بهرام صادقی

داستان کوتاه «لگاح»، نسیم مرعشی، تهران

۶ دی ۱۳۹۴
لگاح

آفتاب تازه زده بود. امّ‌عقیل داشت کاغذ پاره‌ها را ریز می‌کرد، می‌ریخت جلوی بز٫ بز از دَم و شرجی بی‌حال بود و پستان خشکیده‌اش لای پاهایش تکان می‌خورد. کاغذ‌ها را بی‌میل بو کرد و بی‌میل جوید. امّ‌عقیل چِلّابش را روی سر محکم کرد، چمباتمه زد روبه بز و آه کشید. امروز هم شرجی بود و خفه بود و آسمان زرد بود. مثل دیروز و پریروز و لابد فردا و پس فردا. شرجیِ چه موقع توی بهار؟ خورشید زور می‌زد نورش را از لای بخار رد کند و بتاباند روی زمین. زورش ولی نمی‌رسید. به جای نور، هرمش می‌ریخت روی خاک. خاک بخار می‌شد؛ تنه‌ی سوخته‌ی نخل‌ها بخار می‌شد؛ خانه بخار می‌شد؛ امّ‌عقیل هم انگار داشت بخار می‌شد. آخ اگر عقیل می‌آمد و کولر گازی می‌آورد…
– خاله، خاله، پاشو خاله. دِ یالله.
امّ‌عقیل سرش را بلند کرد. خیلی روز بود کسی در خانه‌اش نیامده بود. شرحان بود. پسر ابوشبیب، تنها بچه‌ی روستا.
– دیدی چی شده خاله؟ او نخل بلنده لِگاح داده.
امّ‌عقیل دستی به سر بز کشید و رد انگشت شرحان را گرفت. نخل‌های سوخته‌ی بی‌سر، کوتاه و بلند، عین جنازه‌های سر پا، خارهای زمین، خارهای چشم امّ‌عقیل، کج و کوله فرو رفته بودند توی خاک. نخلستان قبرستانی بود برای خودش. امّ‌عقیل باز آه کشید:
– برو پی کارت بچه. ئی نخلا همه سوخته‌ن.
– ولله خاله، به سید عباس لگاح داده. چند تا هم داده. خودُم اول صبح دیدُمشون. ئی قدن. پوستشونم سبزه. آقام هم دیدشون. خودش گفت بیام دنبالت. تونه جون عقیل زود بیا خاله. آقام می‌گه ده کارتن بلکم بیست کارتن خرما می‌ده.
امّ‌عقیل و شرحان که رسیدند پای نخل، ابوشبیب داشت زور می‌زد برود بالا. با چفیه عرق پیشانی‌اش را گرفت. گفت:
– می‌ترسُم برُم بالا بیفته، خاله.
امّ‌عقیل گفت:
– ئی بچه نفهمید، تو چرا توقعِ لگاح داری اَ ئی نخلا؟ نخلستون خو هشت ساله سوخته‌ن. وِ… یادته رطباشه ابوشبیب؟
– ئی نخل جون داره خاله. دست بزن. پوک نیست. بیا دست بزن خاله.
امّ‌عقیل با کف دست چند بار کوبید به تنه‌ی نخل. بعد دست‌هایش را سایبان کرد و نگاه کرد بالا. آفتاب شرجی و سایبان؟ آفتاب شرجی پخش می‌شد توی آسمان. به جای آفتاب، آسمان چشم را می‌سوزاند. امّ‌عقیل سه شاخه‌ی خشک سمج را دید که چسبیده‌اند سر نخل سوخته.
– کو ئی لگاح؟ خدا خیرت بده ابوشبیب. ئی جونوری چیزیه چسبیده او بالا.
– په چته خاله؟ کو چشات؟ مو دارُم می‌بینُم. لگاحه.
اگر آن سبزی خوش‌رنگ وسط برگ‌های خشک نخل نبود، نخلستان همه‌اش سیاه و سفید بود. تنه‌های سیاه با اگر مانده بود، چند سعف خشک خاکستری، آویزان به هر کدام. اما آن تکه رنگ سبز، تنها رنگ تمام نخلستان را نمی‌شد روی درخت ندید. حتی با چشم‌های آفتاب زده‌ی کم‌سوی امّ‌عقیل. امّ‌عقیل سنگی برداشت و انداخت بالا. ابو شبیب بُراق شد:
– واویلا. په چته خاله؟ می‌خوای بندازیش؟ آ؟ بعدِ ئی همه سال که ئی نخلستون می‌خواد خرما بده، می‌خوای لگاحه بندازی؟
– نه ابوشبیب، جونور نیست. بلکم‌م لگاحه.
– مو گفتُم به‌ت که.
– بیا عامولَفتِه. دِ بیا. نخله اینجان.
صدای شرحان بود که به سمتشان می‌دوید. پشت سر شرحان، زائر لفته عصا می‌زند. دشداشه‌اش از زیر گلو تا وسط شکم خیس بود و شکم باد کرده‌اش با هر عصا زیر دشداشه لیز می‌خورد. امّ‌عقیل روی زمین تف کرد.
– کی ئی نِجِسه خبر کرد؟ مو رفتُم.
ابو شبیب گفت:
– خاله دِ بمون. چه‌کار باش داری؟ بزرگ روستان خو. وایسا ببینیم چه باید بکنیم با ئی لگاح؟
امّ‌عقیل پشت کرد به زائر لفته وروی زمین نشست. دامن پیراهنش را زیر پایش سفت کرد و سرش را تکیه داد به یکی از دست‌ها. زیر لب زائر لفته را نفرین می‌کرد. مثل تمام سال‌های گذشته.
زائر گفت:
– باز شده ابوشبیب؟
– نمی‌دونم زائر.
شرحان گفت:
– مو برم بالا؟ طنابه بده بویه.
تا ابوشبیب بگوید: «نمی‌تونی.» شرحان قدِ دو نفر کشید بالا:
– دوتاش بازه عامو لفته. دوتاش هم ترک داره.
صدای زائر لفته از ذوق می‌لرزید:
– په طلعه می‌خوایم. وقتی هم خو نداریم.
امّ‌عقیل از نفرین ایستاد:
– ابوشبیب شرحانه بفرست ببینه نخل نری تو ئی نخلستون طلعه نداده؟
شرحان دوید لای بخار و نخل‌های سوخته. مثل بلبل، لای نخلستان سبز٫
زائر لفته گفت:
– یکی باید بره طلعه‌ی خوب بیاره. مال امسال، که خوب بگیره. ئی نخل نرای خومون اگه زنده هم باشن خو دیگه جونی ندارن.
امّ‌عقیل گفت:
– می‌گم عقیل بیاره اَشهر.
زائر لفته گفت:
– خودت می‌دونی عقیل اگه پاشه بذاره تو ئی روستا میام براش، سرشه می‌بُرُم.
– غلط می‌کنی. سه ساله بچه‌مه آواره کردی. خونه‌شه. باید بیاد سر نخلستونش.
– نخلستون مال عقیله؟ ارث بواشه؟
ابوشبیب گفت:
– صلوات بفرست زائر.
امّ‌عقیل گفت:
– ئی لفته فکر کرده چون گاومیشاشه داره نخلستون هم مال خودشه.
– موندُم زیر خمپاره گاومیشامه بردم. تو هم می‌خواستی بمونی. جلوته گرفتم؟
– روستا مال همه‌ن لفته. ئی نخلستون آباد شه عقیلُم میاد. چرا بمونه غریبی ناطوری؟ غیر ئی پسر چی مونده برا مو؟
– ناطوری؟ انگار گوشات نمی‌شنوه چه خبره امّ‌عقیل.
– تهمت می‌زنن بهش. تو خودت دیدی؟
– او عقیل اگه آدم بود خودُم همه چی می‌دادُمِش. اما الان نمی‌ذارُم پاشه بذاره اینجا.
– تو غلط می‌کنی.
شرحان رسید. به دو. دنده‌هایش زیر پوست خیس و سیاه سینه بالا پایین می‌شد. چشم‌های سرخش آب افتاده بود از آفتاب.
– همه جایه گشتُم عامو لفته، نبود.
خار افتاده بود به پای لخت شرحان و خون می‌آمد. امّ‌عقیل گفت:
– ببینم پاته عینی. ای مادرت بمیره.
ابوشبیب گفت:
– طلعه اَ کجا بیاریم زائر؟
*
شرجی ظهرها می‌افتاد. آقتابِ ظهر زورش به آب می‌رسید. همه چیز را می‌خشکاند. خاک را، نهر را، پوست گاومیش‌های زائر لفته را، گلوی آدم‌هایی که توی مُضیف نشسته بودند را. خدّوج، زن ابوشبیب، آب یخ می‌داد دستشان.
– اوفِّی!
امّ‌عقیل بادبزن حصیری‌اش را توی دست می‌چرخاند. بادبزن یادگار سبزی نخلستان بود. وقت هرس زن‌ها می‌نشستند زیر سایه‌ی نخل‌های بلند باردار، به بافتن. شاخه‌ها را خیس می‌کردند توی آب‌های رنگی و می‌بافتند. کاسه می‌بافتند، سبد می‌بافتند، همین بوریای کف مضیف را هم زن‌ها بافته بودند. برای شیشه‌های عرق لگاح، عَلّاگه می‌بافتند به چه بزرگی. لِگاح که تمام می‌شد، می‌نشستند به عرق گرفتن. بوی عرق روستا را برمی‌داشت. امّ‌عقیل گفت:
– ئی نخلستون آباد شه ئی بز هم اَ بدبختی درمیاد. بلکم دوباره شیر داد.
– همه‌مون اَ بدبختی درمیایم.
خدوج گفت:
– رفته‌ها هم برمی‌گردن امّ‌عقیل. برادرام. پسر عاموهام. مردیم اَ تنهایی.
زائر لفته جلوی مُضیف سیگار می‌کشید و از راه چشم برنمی‌داشت. ابوشبیب هم. خدوج و امّ‌عقیل و شرحان که توی مضیف منتظر طلعه نشسته بودند هم. هوا، بالای جاده از داغی موج برمی‌داشت. خدوج داد زد:
– بیا زیر سایه خو ابوشبیب، گرما نزندت.
روز اول زائر لفته خودش رفته بود دنبال طلعه. پیدا نکرده بود. نخلی نمانده بود توی نخلستان‌های اطراف که طلعه داشته باشد. بعد ابوشبیب رفته بود. پیدا کرده بود بعدِ دو روز، اما طلعه‌ای که آورده بود خشک بود. مال پارسال، پیارسال. خودش هم نمی‌دانست. زائر لفته گفته بود: «ئی طلعه قوت نداره. خرمای خوب نمی‌ده.» سپرده بودند خلیل، برادر خدوج از شهر بیاورد. زائر لفته گفته بود: «تا ظهر اومدی، اومدی خلیل. نیومدی لگاح خراب می‌شه.» آفتاب هنوز از وسط آسمان نیفتاده بود که خاک موتور خلیل ته جاده پیدا شد.
*
ابوشبیب دست کشید به تنه‌ی نخل. پرسید:
– می‌گی تحمل‌مه داره؟
– برو بالا خاله. خدا کریمه. یالله بگو.
ابوشبیب طناب را انداخت دور کمر خودش و کمر نخل. آمد که گره بزند اشک جمع شد توی چشم‌هاش.
– ئی کار رسول بود خاله. دلُم رضا بالا رفتن نمی‌ده.
زائر لفته گفت:
– خدا بیامرزه رسوله. برو بالا ابوشبیب. دیره.
– ابتسامه نمیارین؟
امّ‌عقیل گفت:
– میرم دنبالش. یالله خدوج.
زائر لفته سیگاری آتش زد.
ابتسام را توی حیاط پشت خانه‌اش پیدا کردند. موهایش را دورش ریخته بود و شانه می‌کرد. هر بار که شانه را پایین می‌کشید، دست می‌انداخت موهای گیر کرده توی شانه را گلوله می‌کرد می‌گذاشت جلویش. یک کپه شده بود. گفت:
– یادته گیسامه خاله؟
– مال غصه‌ست عزیزُم. نخلستون که بار بده همه‌مون از ئی حال درمیایم.
– نخل بلندوم رسول بود، که افتاد خاله. ئی نخلستونه می‌خوام چه‌کار؟
– هشت سال گذشته خاله. دیگه باید سیاهه درآری. باید به خودت برسی. پاشو بریم عینی. نباشی ابوشبیب نخله لگاح نمی‌کنه.
خدوج گیس ابتسام را بافت. امّ‌عقیل عبایش را سرش کشید. زیر بغل‌هایش را گرفتند و بلندش کردند. ابتسام فروند رسول را برداشت. تمام راه می‌خواند:
– وِ… رسول، نخل بلندوم رسول، بابام رسول. چراغ خونه‌م رسول.
ابوشبیب ابتسام را که دید بلند شد:
– خدا بیامرزه رسوله ابتسام. اجازه می‌دی؟
ابتسام دست کشید به تنه‌ی نخل و فروند را داد دست ابوشبیب:
– انگار زنده‌ن. بسم‌الله ابوشبیب.
ابوشبیب طناب را کنار گذاشت و فروند را بست.داس را گذاشت لای دندان‌ها. خدوج طلعه را کف دستش تکاند. دستش سفید شد از گرده‌ها.
– تا خودِ شادگان رفته براش. سِی کنین چه طلعه‌ایه.
صدای ماشالله بلند شد. خدوج طلعه را داد دست ابوشبیب و دستش را لیسید. امّ‌عقیل گفت:
– نکنه ابوشبیب یه پسر دیگه می‌خواد خدوج؟
خدوج سرخ شد. امّ‌عقیل اسفند آورده بود. ابوشبیب که فروند را انداخت کمر نخل، ریخت توی آتش. ابوشبیب خودش را کشید بالا. زن‌ها کل کشیدند. ابوشبیب از آن بالا داد زد:
– سعف‌هاش هم جوونه داره.
*
سایبان حصیری که علم شد، امّ‌عقیل دست‌هایش را تکاند و نشست زیرش، کنار ابتسام. خدوج آب یخ ریخت روی حصیر. تا آفتاب عصر همه‌ی آب را بخار کند، باد پیچید لای حصیر خیس و زد به صورت‌هایشان.
امّ‌عقیل گفت:
– اوفِّی. پختیم به سید عباس٫ نخلستون آباد شه یه باد خنکی بیاد.
خنکی باد چشم‌های ابتسام را روی هم برد.امّ‌عقیل شاخه‌های خیسانده را سه قسمت کرد، برای خودش و خدوج و ابتسام. به شرحان گفته بود: «هر سعفی که بیاری یه فترمه بهت می‌دم.» سه روز، شرحان هر چه نخلستان دور روستا بود دور زده بود و شاخه‌های خشک را انبار کرده بود جلوی خانه‌ی امّ‌عقیل. دست‌هایش خون افتاده بود و زبان سفیدش، هر بار که می‌آمد،به سقش چسبیده بود. اما سعف‌ها را که می‌گذاشت زمین، باز می‌دوید. امّ‌عقیل برایش آب یخ آورده بود و کیسه‌ی فترمه که بعد از سال‌ها از صندوقش درآورده بود. بعد شاخه‌ها را خیسانده بود تا امروز، که بنشینند زیر نخل برای خارَک‌ها سایبان ببافند:
– ئی ظلِّ آفتاب می‌خشکونتشون خاله. حیف‌ن.
نخل مثل چلچراغ شده بود. خارَک‌های درشت زردش زیر نور آفتاب برق می‌زد. صد شاخه‌ی طلا ازش آویزان بود. موهایش بود انگار. آبشار موهای طلایی، که با باد تکان می‌خورد. روزی چند بار امّ‌عقیل و بزش، خدوج و ابتسام و شرحان می‌آمدند زیر نخل می‌نشستند به تماشا. زن‌ها برای خاطر تصویری که سال‌ها بود از یاد برده بودند و شرحان برای چیزی که هیچ‌وقت ندیده بود. حالا امّ‌عقیل سایبان را علم کرده بود زیر نخل، که هر صبح تا عصر زیر سایه بنشینند به بافتن و تماشا. امّ‌عقیل گفت:
– دیگه نمی‌گی بریم شهر خدوج؟ ابوبشییه راحت کردی؟
– ها ولله. اگه ئی نخلستون آباد شه، مو که اَ خدامه بمونُم. اما همی یه نخله خاله. بقیه‌شون خو سوخته‌ن. اگه نشه، چقدر چشمون به دست زائر لفته باشه، یه چیزی واسه کارا گاومیشا بذاره کف دست ابوشبیب؟
– آباد می‌شه خاله. امسال ئی نخله خرما می‌ده، سال دیگه دوتا دیگه. نشد هم هسته‌هاشه می‌گیرُم خودُم می‌کارُم.
– ابوشبیب می‌گفت یه نهری هم می‌کشه براشون، خدمتشونه می‌کنه.
– خوب می‌کنی می‌مونی خاله. عقیل کم بدبختی می‌کشه تو شهر؟ نخلستون آباد شه می‌گُم بیاد دست لفته‌نه ببوسه، بیاد سر زندگیش. جوون بود یه کاری کرد. ئی‌طور نی ابتسام؟ چه می‌کرد خو؟ آقاش مرد، برادرش مرد، نخلستونش سوخت، او همه گاومیش. چطور ترکش خوردن جون دادن زبون بسته‌ها. یا طویله رمبید سرشون.چه می‌کرد عقیل؟ ئی لفته هم خو خیلی بُلکُمه. پسرا خودش، خو می‌خواستن او زهرماراره نگیرن اَ عقیل.
– ایشالا سرشه میندازه میاد، عروس میاری امّ‌عقیل.
– آ. الان دیگه موندش بالاست. ئی نخلستون آباد شه، پولی جمع کنه عروس هم میارُم.
امّ‌عقیل بلند شد. یزله کرد: «هل هلا هله، یا هله هلا، خن نبارک له وی رید فرح» ابتسام خندید.
*
ابوشبیب که گاومیش‌های زائر لفته را می‌دوشید، می‌رفتند توی آب و می‌کُشتی‌شان هم از آب نمی‌آمدند بیرون، از گرما. از همان توی آب از دماغ‌شان بخار بیرون می‌زد. خاک داغ، از روی دمپایی پا را می‌سوزاند. پشه‌های مثل تور سفید عروس، پخش بودند روی تالاب. برای پیاده شدن از بلم باید پرده‌ی توری را پس می‌زدند و پا می‌گذاشتند روی خاک؛ و تازه یک ساعت زیر آفتاب می‌رفتند تا برسند به نخلستان. اما نه آفتاب و نه پشه، هیچکدام برای همه‌ی آن‌هایی که هشت سال پیش خانه‌شان همین جا بود و حالا می‌آمدند رطب‌ها را ببیند مهم نبود. سال‌ها بود هیچکس رطب به این درشتی ندیده بودند. سال‌ها بود که هیچکس اصلا رطبی ندیده بودند روی درخت. مثل عجم‌ها رطب را از بازار خریده بودند.
نور از لای سایبانی که زن‌ها برای نخل بافته بودند، لکه لکه می‌افتاد روی رطب‌ها. لکه‌های قهوه‌ایِ روی دانه‌های طلایی خارک، هر روز بزرگ‌تر می‌شد و چیزی نمانده بود به خرما شدن رطب‌ها. روزی که ابوشبیب رفته بود بالا سایبان را بگذارد بالای پنگ‌ها، یک شاخه خارک چیده بود و به همه یکی یک دانه داده بود و چه خارکی. معسله بود، هر کدام به بزرگی یک نارنگی. نخل انگار قوت تمام نخل‌های سوخته را با هم بار گرفته بود. همان روز زائر لفته گفته بود عین این بار را کسی به عمرش ندیده. دیگر خارک و رطبش را نچینند تا بعدِ خرما پزان. و گفته بود عقیل هم بیاید، اما بدون تریاک.
برادرهای خدوج آمده بودند. پسرهای زائر لفته هم. روستا دیگر خالی نبود. فقط مانده بود عقیل، که پیغام داده بودند بیاید. امّ‌عقیل بز را بوسیده بود، اشک‌هایش را پاک کرده بود و داده بودش دست ابوشبیب، جلوی عقیل سر ببرد. رفته بودند دم تالاب. امّ‌عقیل و خدوج و برادرهایش و ابوشبیب و شرحان. برادرهای خدوج حلبی آورده بودند و می‌زدند و می‌خواندند. ابوشبیب می‌رقصید. عقیل که پایش را گذاشت روی زمین، امّ‌عقیل پس رفت. عقیل، نخل سوخته بود. سیاه، رنگ تنه‌ی سوخته، با موهای خاکستری، رنگ سعف‌های خشکی که همین تازگی بافته بودند. عقیل رنگ نداشت. سیاه و سفید شده بود. با پشت خم، دندان‌های ریخته و لباس پاره. امّ‌عقیل منتظر بود پسرش کولر گازی انداخته باشد روی کول، بعدِ سه سال که آمده بود خانه‌ی مادرش. عقیل که سلام داد، بز از لای دست‌های ابوشبیب فرار کرد.
*
امّ‌عقیل تا صبح دنده به دنده شده بود و عرق ریخته بود و چشم‌هایش هیچ روی هم نرفته بود. برای هوای دم‌کرده‌ی شهریور بود یا دلواپسی، معلوم نبود امّ‌عقیل چرا نفس نداشت. زائر لفته گفته بود دیگر باید خرماها را بچینند، وقتش شده. خرماها روز به روز بزرگ‌تر و براق‌تر شده بودند. پنگ‌ها آنقدر سنگین بود که گفته بودند ابوشبیب برایشان پایه بسازد و پایه‌ها را کوبیده بودند به تنه‌ی درخت و خرما‌ها را تکیه داده بودند به پایه‌ها. خرما‌ها جابه‌جا شکافته بود و شهدشان بیرون زده بود. نخل داشت آخرین زورهایش را می‌زد. قرار بود بیایند چیدن خرماها را فیلم بگیرند و توی تلویزیون نشان بدهند. همین حالا میوه فروش‌های اهواز پای خرماها ایستاده بودند. نه فقط امّ‌عقیل، آن‌ شب هیچکس تا صبح خوابش نبرده بود. قرار بود به هر کس دو صندوق برسد. حتی به شرحان. صبح تا شب زن‌ها روستا را جارو کشیده بودند. زائر لفته گوسفندی آورده بود برای نخل عقیقه کنند. امّ‌عقیل بز را برای عقیل نگه داشته بود. عقیل را تمام روز می‌پایید. چشم ازش برنمی‌داشت. دور از چشم همه، روزی یک حب بهش می‌داد تا نگه‌ش دارد. عقیل را آباد کرده بود، برای نخلستان.

امّ‌عقیل به پهلو چرخید و آن‌ور اتاق را نگاه کرد. عقیل سر جایش نبود. از جا جست. پریموس را روشن کرد. صدای جیرجیرک می‌آمد و از لای آن صدای هیاهویی دور. امّ‌عقیل گوش داد. نفهمید چیست. شیله‌اش را دور سرش پیچید و زد بیرون. بز پا می‌کشید به زمین و مع می‌کرد. می‌خواست طنابش را پاره کند. گوشه‌ی آسمان روشن بود. صدای زاری ابتسام می‌آمد. امّ‌عقیل دور و برش را نگاه کرد. خدوج را دید که پاپتی می‌دود طرف نخلستان و به سرش می‌زند. امّ‌عقیل دوید.

امّ‌عقیل لای هن‌وهن نفس‌ها و صدای گرومب گرومب پاهایش روی خاک و خار، صدای گنگ و دور بلبل می‌شنید. صدای از یاد رفته‌ی خواندن بلبل عکس‌هایی ته ذهنش ظاهر می‌کرد. عکس وقتی که شوهرش بود و همه‌ی پسرهایش و گاومیش‌هایش. وقتی هوا خوب بود و امّ‌عقیل ماهی یک‌بار می‌رفت شهر برای خودش پیراهن و النگو می‌خرید. وقتی خال می‌کوبید. امّ‌عقیل که می‌دوید، صدای بلبل بلندتر می‌شد. امّ‌عقیل لای صدای بلبل صدای بافتن حصیر می‌شنید. صدای جویدن دانه‌های شیرین برحی. صدای دم کردن قهوه. صدای گریه‌ی عقیل را می‌شنید وقتی به دنیا آمده بود. صدای کِل مادر و خواهرهایش را می‌شنید، وقتی عروسی‌اش بود. امّ‌عقیل نخل را دید. خدوج زانو زده بود جلویش و صورتش را چنگ می‌زد. عقیل سنگ می‌پراند بالا. ابوشبیب فروند رسول را انداخته بود کمر نخل. زائر لفته خشک شده بود. امّ‌عقیل بالا را نگاه کرد. هزار بلبل نشسته بودند روی نخل و خرما‌ها را نوک می‌زدند. صدایشان نخلستان را برداشته بود. ابوشبیب رسید بود بالا. با دست بلبل‌ها را می‌پراند. سر ابوشبیب گم‌شده بود لای بلبل‌ها که این طور بلند می‌خواندند. هیچ خرمایی روی نخل نمانده بود. بلبل‌ها به اندازه‌ی هشت سال گرسنه بودند. امّ‌عقیل چشم‌هایش را بست و گوش داد. صدای بلبل‌ها را می‌شنید وقتی پدرش موقع تکریب نخلستان می‌نشاندش روی دوش و می‌رفت از نخل بالا و می‌گذاشت خارک نارس بچیند. وقتی موقع لگاح خرماها می‌گذاشت شاخه‌ای حبابوک بخورد. امّ‌عقیل سنگ را از دست عقیل گرفت:
– سنگ نزن یومّا. بذار بخورن. گشنه‌ن. فقط هسته‌هاشه برام بیار.

این مطالب را هم خوانده‌اید؟

۱۲ نظر

  • Reply سین ۸ دی ۱۳۹۴

    خیلی بومی بود و من که جنوب رو خوب می شناسم چیز تازه ای نداشت شخصیت ها همون بودند که ما انتظارش رو داریم از ادم های جنوب به نظرم بیشتر از این که داستان باشه لحن بود و تجربه های خیلی شخصی نویسنده از یک ماجرای قدیمی که با یه تصویر رمانتیک تموم شده بود. با تشکر از نویسنده به خاطر زحمتی که کشیده ولی به دلم ننشست و گمان می کنم بالا اومدن این داستان نه به خاطر ساختار قویش که فقدان تجربه داوران از درک فضای جنوب بوده. نمی دونم شاید اونها محسور چیزی شدند که اگر کمی داستان های امروز جنوب رو تورق می کردن کمتر محسورش می شدن و اون وقت شانس این داستان برای بالا اومدن خیلی کمتر می شد.ولی باز هم میگم نویسنده زحمت کشیده بود و بهش خسته نباشید میگم

    • Reply خوابگرد ۸ دی ۱۳۹۴

      البته مسحور درست است نه محسور.

  • Reply رکسانا م ۹ دی ۱۳۹۴

    جنوب، جنگ، زن، ایستادگی و امید. پایانی خوب برای داستانی خوب. اما ترجیح میدادم این داستان را در دهه شصت یا هفتاد خوانده بودم نه امروز٫ به شدت کلاسیک بود.

  • Reply ل.حسن زاده ۱۲ دی ۱۳۹۴

    با عرض سلام،‌ داستان لگاح در داستان همشهری-مرداد ۹۴- منتشر شده بود و من آن را خوانده بودم. البته صرفنظر از محلی بودن و واژه های تا حدودی سخت اونکه انتخاب اون رو زیر سؤال می بره، یادم هست بند ۳ شرایط شرکت در مسابقه این بود (دقیقا از سایت جایزه ادبی کپی می کنم): تنها شرط حضور اثر در مسابقه این است که داستان ارسال شده به عنوان کتاب یا بخشی از یک کتاب چاپ نشده باشد. بنده از این که این داستان انتخاب شده و اینکه برگزارکنندگان تنها شرط رو نقض کرده اند متعجب شدم. لطف می کنید اگر علت این بی توجهی رو توضیح بدید. لطفا نفرمایید که داستان همشهری کتاب نیست، چون…. مؤید باشید.

    • Reply خوابگرد ۱۲ دی ۱۳۹۴

      همشهری داستان دقیقاً یک مجله است، هرچند در تیراژی بسیار بیشتر از یک کتاب داستان. و هنگام تدوین آیین‌نامه، مقصود ما از عبارت «داستان ارسالی نباید تا قبل از برگزاری جایزه در کتاب کاغذی منتشر شده باشد» دقیقاً کتاب بوده نه مجله. بنابراین اتفاقی برخلاف آیین‌نامه نیفتاده است. با این حال، احتمالاً در دوره‌های بعد در آیین‌نامه، محدودیت انتشار در مجلات را هم در نظر خواهیم گرفت، اما الان نمی‌توانیم خلافِ آیین‌نامه‌ای که خودمان آن را نوشته‌ایم و آن را مبنای قانونی جایزه قرار داده‌ایم، عمل کنیم. بنابراین، هم این داستان و هم داستان «نسخه‌پیچ» که هر دو قبلاً در مجله‌ی داستان همشهری چاپ شده‌اند، اجازه‌ی شرکت در مسابقه را داشته‌اند.

  • Reply مهدي ۱۵ دی ۱۳۹۴

    با عرض سلام
    جناب شکرالهی این داستان هایی که منتخب شده اند ما نمی دانیم از چه کسانی هستند و از کدام شهراند. پیشتر هم که اسامی چهل نفر را معرفی کردید همراه هویتشان عنوان داستانشان نبود که ما از این طریق تطبیق دهیم. کاش در انتشار داستان ها در سربرگ نام نویسنده هم کنارش بود. اگر ممکن است برای مخاطبان مشخص کنید.
    مهم است که بدانم چه کسانی و چند نفر از تهران هستند.

    • Reply خوابگرد ۱۵ دی ۱۳۹۴

      سلام بر شما
      تا زمان اعلام سه اثر برگزیده، بنا به آیین‌نامه‌ی داخلی مسابقه از این کار معذوریم. اما پس از اعلام برندگان نهایی، این قبیل اطلاعات را برای همگان منتشر خواهیم کرد.

  • Reply م . ر ۱۷ دی ۱۳۹۴

    سلام وسپاس از نویسنده خوب جنوبی .
    اگرچه برای اهالی جنوب شاید این موضوع خلاقه نباشد اما قرار است داستان در عین بومی بودن پا را فراتر گذاشته و جهانی شود . این شاخصه در داستان لگاح وجود دارد که در عین روایت صحیح و سرراست به عنوان یک داستان با مشخصه و مولفه بومی خودش را تحمیل کند برخواننده غیر بومی و بومی . شخصیت پردازی و فضا سازی یکدست و موجز . رعایت فرم و محتوا به بهترین شکل ممکن . و البته انتخاب زاویه دیدی مناسب و زبانی که نه فاخر است و نه شلخته . همه چیز سرجایش قرار دارد. گاهی سادگی فرمی است که رعایت کردن آن در داستان بسیار هم سخت است .
    با اینکه داستان بنده در همین مرحله داوری می شود – با نام مستعار پیام می دهم – اما باید اعتراف کنم شایسته است این داستان جایگاهش بین سه داستان برتر قرار بگیرد. گرچه ممکن است نظر داوران غیر از این باشدو این یک امر بدیهی است . نظر خودم را در عین رقابت گفتم تا به دور از حب وبغض عدالت را رعایت کرده باشم .
    امیدوارم دوستانی که با تنگ نظری و به صرف پایین کشیدن امتیاز برخی داستانها , ناجوانمردانه یک ستاره می دهند و گاهی هم ردی از خودشان بجا نمی گذارند به خود بیایند و انصاف را رعایت کنند وگرنه این جوایز ارزش بی انصافی را ندارد .
    داستان خودش باید با مخاطبش ارتباط برقرار کند . قطعا نمی توان داستانی نوشت که همه سلیقه ها را راضی نگه دارد .
    کاش روزی برسد که فرهنگ داستان خوانی و رقابت در ما نهادینه شود .

  • Reply ه.ضرابی ۲۴ دی ۱۳۹۴

    با سلام و خسته نباشید به نویسنده ی محترم. متأسفانه نتوانستم با داستان ارتباط برقرار کنم.واژه های بومی برایم خیلی بیگانه بودند آگر معانی کلمات بومی در پاورقی توضیح داده می شد خیلی بهتر بود.به هر حال مانند سایر بیست داستان برگزیده از نثر قوی و منسجمی برخوردار بود. موفق باشید.

  • Reply پونه بریرانی ۴ بهمن ۱۳۹۴

    خیلی داستان خوبیه. به نظرم کلمات بومی نه تنها ایرادی در درک داستان ایجاد نکرده، بلکه حتا یک جور تعلیق و میل ایجاد کرده برای کشف و دانستن این که این لگاح چی هست و حتا درک معنی کلمات دیگر در میان جمله. فقط یک چیزی کمی گیجم کرد و آن هم زمان بعضی افعال بود. یا من بد متوجه شدم، مثلا این‌جا:
    آفتاب تازه زده بود. امّ‌عقیل داشت کاغذ پاره‌ها را ریز می‌کرد، می‌ریخت جلوی بز٫ بز از دَم و شرجی بی‌حال بود و پستان خشکیده‌اش لای پاهایش تکان می‌خورد. کاغذ‌ها را بی‌میل بو کرد و بی‌میل جوید.

    به نظرم باید بشود «بو می‌کرد» و «می‌جوید»
    یا این‌جا:
     شرحان بود که به سمتشان می‌دوید. پشت سر شرحان، زائر لفته عصا می‌زند. دشداشه‌اش از زیر گلو تا وسط شکم خیس بود و شکم باد کرده‌اش با هر عصا زیر دشداشه لیز می‌خورد. امّ‌عقیل روی زمین تف کرد.
    این‌جا هم انگار عصا «می‌زند» باید باشد عصا «می‌زد»

    یک جایی هم ناهماهنگی در ضمیر و فعل بود که نمی‌دانم اشتباه تایپی بود یا نوع لهجه و‌گویش؟ مثل این جا:
    سال‌ها بود «هیچکس» رطب به این درشتی ندیده «بودند». سال‌ها بود که «هیچکس» اصلا رطبی ندیده «بودند» روی درخت.

    و خب من کمی هم با آن پرش‌ها که با ستاره جدا می‌شد، کمی با آن شکست فضا مشکل داشتم، یعنی فکر می‌کنم می‌شد با چند جمله این پاراگراف‌ها را به هم وصل کرد، آن ستاره‌ها یک جور شبیه جمله‌ی «دو روز بعد یا یک هفته بعد» بود.
    از خوبی‌های دیگر داستان هم یک‌دستی فضا و شخصیت‌هاست، یعنی همه چیز در راستای روایت چیده و پرداخت شده بود.
    دست نویسنده‌اش درست. از شما هم ممنون.

  • Reply قاسم طوبایی ۲۰ بهمن ۱۳۹۴

    سلام
    من داستان را خواندم و از همان اول وارد فضایی به شدت آشنا و به شدت باورپذیر شدم.
    این واقعا خوب است که از محیط خودمان باورپذیر بنویسیم و این باورپذیری اگر با یک قصه خوب همراه باشد که دیگر محشر میشود
    من زیاد اهل اغراق نیستم . این داستان خانم مرعشی به دل من نشست و لذت بردم. مگر نه این که هنر کلا محصول سلیقه است؟ پس به سلیقه داوران احترام بذاریم و به زحمتی که نویسنده داستان کشیده. واقع دیگر بی انصافی است بخواهیم به خاطر اینکه داستان ما برنده نشده از داستان خوبی مثل لگاح ایراد بیخود بگیریم. من خودم در این مسابقه کار داده بودم و حرفی هم ازش به میان نیامد و تحتمالا شایسته نبود. این داستان را که خواندم خوشحال شدم که کاری برنده شده که حداقل چند پله از کار من بهتر بوده..
    خانم مرعشی دست مریزاد. موفق باشید.

  • Reply مژگان ۱۶ مهر ۱۳۹۶

    من نصف به نصف کلمه های عربی رو متوجه نشدم اما بسیار بسیار از خواندن این داستان لذت بردم.

  • شما هم نظرتان را بنویسید

    Back to Top