Browsing Category

زبان‌شناسی

زبان فارسی
زبان‌شناسی زبان‌گرد نگارش و ویرایش

آیا ویرایش به زنده ماندنِ زبان فارسی کمک می‌کند؟

با انجام یک آزمایش ساده نشان می‌دهیم که ویرایشِ متن‌های خبری فارسی چه نقش مهمی در فعالیت‌های پردازشی دارد. بحث دربارۀ اهمیت مطالعات مربوط به پردازش زبان و لزوم توجه به آنها برای تقویت هرچه بیشتر زبان فارسی از مباحث پایانی این مقاله است.…

۲ دی ۱۳۹۹
ریشه‌شناسی واژه‌های فارسی
زبان‌شناسی زبان‌گرد

ریشه‌شناسی عامیانه با ظاهرِ فریبنده‌ی عالمانه

در محضر یکی از ادیبان ادب‌شناس بودم. وی داشت درباره‌ی چند واژه توضیح می‌داد که لابه‌لای آن سخن‌های نغز، یک سخن نقض شنیدم. آن والاادب‌دان، واژه‌ی «سُهروَرد» را به‌طرزی غریب بازشکافت و ریشه‌ای از آن به‌ دست داد که با آموخته‌ها و دانسته‌هایم ناکوک…

۵ خرداد ۱۳۹۹
فارسی یا دری
زبان‌شناسی زبان‌گرد

رگ و ریشه‌ی فارسی دری یا همان فارسی یا همان دری؛ توضیحات علی‌اشرف درباره‌ی ادعای اشرف

اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، در جمع دانشجویان گفته بود: «افغانستان مهد زبان دری است. ایران پهلوی‌زبان بود. ما زبان و ادبیات دری را انکشاف دادیم. حالا [به‌ ما] می‌گویند ایران شرقی. ای برادر، دزدی هم حد دارد، حد دارد.» علی‌اشرف صادقی: زبان فارسی همان…

۲۱ بهمن ۱۳۹۸
تفاوت وی با او
زبان‌شناسی زبان‌گرد

تفاوت ضمیر «وی» با «او»

یکی از پرسش‌هایی که ممکن است ذهن فارسی‌زبانان را به خود مشغول کرده باشد، تفاوت میان ضمیر سوم‌شخص «وی» و «او»ست. اغلب تصور می‌شود که ضمیر «وی» صورت کهن‌تری باشد و به‌کاربردن آن رسمی‌تر؛ اما باید گفت هردو پیشینۀ کهنی دارند و یکی کهن‌تر…

۲۵ دی ۱۳۹۶
داستان تکراری و ملال‌انگیز سره‌گرایی در فارسی
زبان‌شناسی زبان‌گرد

قصه‌ی تکراری پاک‌سازی فارسی از عربی

همان‌طور که احترازی از استعمال لغات یونانیِ داخل در فارسی در زبان خود نداریم (مانند پیاله و دیهیم و سپهر و الماس و درم و دینار و فنجان و لگن و قپان و کالبد و لنگر و پسته و...)، لازم هم نیست که دشمنی…

۲۷ شهریور ۱۳۹۶
نیشگون یا نشگون به صد گویش ایرانی
زبان‌شناسی زبان‌گرد

نیشگون یا نشگون‌های ایرانی!

داستان از این‌جا شروع شد که یکی دو روز پیش کسی در توئیتر نوشت: «با دختردایی کرمونی دعوا کردم و نیشگونش گرفتم. رفت به مامانش گفت: من رو مالون گرفته. داد می‌زدم دروغگو، من فقط پنجِرو گرفتم.» پس از‌ آن، دیگران هم شروع کردند…

۳ شهریور ۱۳۹۶
جدایی مرزها تا جدایی زبان‌ها
زبان‌شناسی زبان‌گرد

جنگ و صلح واژگان

حبیب حسینی‌فرد: از سال ۱۹۸۹ دو گروه از زبان‌شناسان کره‌ی شمالی و کره‌ی جنوبی دست‌اندرکار تهیه‌ی یک فرهنگ واژگان زبان کره‌ای هستند. کار به دو دلیل تا کنون به پایان نرسیده، به‌رغم آن‌که ۳۰۰هزار واژه جمع‌آوری شده است. یک دلیل، تنش‌های سیاسی گاه و…

۱۹ مرداد ۱۳۹۶
زبانزبان سعدی و ضعف دولتمردان در حوزه‌ی زبان
زبان‌شناسی زبان‌گرد

وقتی از سعدی و زبانش حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم؟

آن‌چه می‌خوانید چکیده‌ی سخنرانی دکتر محمود فتوحی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، در آیین بزرگداشت سعدی است. این مراسم در روز سوم اردیبهشت ۹۶ در دانشگاه چمران اهواز برگزار شد. نظم پایه و مشخصی در کار سعدی وجود دارد که او را از دیگران و…

۶ اردیبهشت ۱۳۹۶
مزخرف
زبان‌شناسی زبان‌گرد

مزخرف لایَتَچَسبَک!

واژه‌ها و اصطلاحات بسیاری در زبان فارسی هست که رگ و ریشه‌ی عربی دارند، ولی همه‌ی آن‌ها در همان معنای عربی به کار نمی‌روند. دسته‌ای هم هستند که ظاهری غلط‌انداز دارند ولی اصلاً به آن شکل در زبان عربی وجود ندارند و در سیر…

۲۹ بهمن ۱۳۹۵
تنوین
زبان‌شناسی زبان‌گرد

آشتی با تنوین؛ تناقض تاریخی و ملاحظات شناختی

زمانی عربی نوشتن و سخن گفتن نشانِ فرهیختگی بود، اما اکنون پاکسازی زبان فارسی از نشانه‌ها و واژگان عربی، گفتمان روز است. با این حال، بعضی ساخت‎ها در گذر زمان جای خود را در زبان محکم‌تر کرده‌اند و نقش‌های تازه می‌گیرند. تنوین، این پسوند…

۲ شهریور ۱۳۹۵
Back to Top