خوابگرد

فلسفه‌ی شوخی

از مجموعه‌ی دانشنامه‌ی استنفورد
بسیاری از علاقه‌مندانِ فلسفه در ایران که با فضای مجازی بیگانه نیستند، نام دانشنامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد را شنیده‌اند و چه بسا از این مجموعه‌ی کم‌نظیر بهره هم برده‌ باشند. این دانشنامه حاصل طرحی ست که اجرای آن در سال ۱۹۹۵ در دانشگاه استنفورد آغاز شد و هم‌چنان ادامه دارد. این مجموعه از مدخل‌های مناسبی برای ورود به گستره‌های متنوع فلسفی برخوردار است و کسی که می‌خواهد برای اولین بار با مسئله یا مبحثی در فلسفه آشنا شود، یکی از گزینه‌های راهگشایی که پیش ‌رو دارد این است که ابتدا به سراغ مدخل یا مدخل‌های مربوط به آن در این دانشنامه برود.

نگارش، تدوین و انتشار مدخل‌های دانشنامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد به سرپرستی «دکتر ادوارد. ن. زالتا» افزون بر این‌که پیوندی فراگیر میان فضای دانشگاهی و عرصه‌ی عمومی برقرار کرده، ویژگی‌های درخور توجه دیگری هم دارد و آن این‌که این دانشنامه به ویژه به کار دانشجویان و محققانی می‌آید که می‌خواهند در زمینه‌ای خاص پژوهش کنند.

ترجمه و انتشار تدریجی این دانشنامه به زبان فارسی و فراهم کردن امکان مواجهه‌ی شمار هرچه بیشتری از خوانندگان علاقه‌مند با آن، از جمله اهدافی بوده که چه بسا مورد نظر بانیان این طرح بوده لذا «انتشارات ققنوس» با همکاری گروهی از مترجمان به سرپرستی «دکتر مسعود علیا» و با کسب اجازه از گردانندگان دانشنامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد (SEP) به ترجمه و انتشار این دانشنامه پرداخته و امیدوار است چاپ این مجموعه استمرار پیدا کند.

در مقدمه‌ی کتاب «فلسفه‌ی شوخی» که از این مجموعه منتشر شده، چنین می‌خوانیم: «اگرچه نزد بیشتر مردمان شوخی ارزشمند است، فیلسوفان کم‌تر در باره‌ی آن سخن گفته‌اند، و آن‌چه بیان کرده‌اند عمدتاً انتقادی ست. سه نظریه‌ی سنتی خنده و شوخی در این‌جا مورد بررسی قرار گرفته است، در کنار این نظریه که شوخی از بازی پرخاشگری ساختگی در میمون‌ها سر برآورده است. فهم شوخی به منزله‌ی بازی به مخالفت با اعتراضات سنتی به آن کمک می‌کند و برخی فواید آن را آشکار می‌سازد، از جمله فوایدی که میان شوخی و خود فلسفه مشترک است.»