دو سه تا نکته. یکی این‌که از فهرست پارسال حدود ۱۰ کتاب حذف کرده‌ام و حدود ۲۰ کتاب جدید به فهرست اضافه کرده‌ام. دوم این‌که این‌ها همه کتاب‌های خوبی که خوانده‌ام نیستند. تا جایی که حافظه و کتابخانه و آرشیو وبلاگ یاری کرده، نوشته‌ام. البته که همه‌ی این کتاب‌ها را خوانده‌ام و آن‌هایی که پنج ستاره داده‌ام به نظرم بسیار باارزش بوده‌اند. دیگر این‌که با این‌که نزدیک نصف این کتاب‌ها از نشر ماهی هستند اما مطمئن باشید که ستاره‌های جلو کتاب‌ها نظر واقعی‌ام است.[ادامــه]
این‌که کتاب‌های ماهی در این فهرست بیشتر از بقیه ناشرها هستند دو دلیل دارد: یکی این‌که با سلیقه و معیارهای من، ماهی واقعا کتاب‌های خوبی چاپ می‌کند و دوم این‌که طبعاً چون من الان با نشر ماهی همکاری می‌کنم و از سال‌ها پیش هم با این نشر رابطه‌ی نزدیکی داشته‌ام بیشتر از بقیه‌ی ناشرها در معرض کتاب‌های ماهی بوده‌ام و تعداد بیش‌تری از کتاب‌هایش را خوانده‌ام (این را هم بگویم که کیفیت کار ماهی اصلی‌ترین دلیل همکاری من با این نشر است). ضمناً اشکالات فونت و فاصله‌ی سطرها و … را به بزرگی خودتان ببخشید که هر کار کردم درست نشد.
نشر ماهی (۵ ستاره): موش‌ها و آدم‌ها، ظلمت در نیمروز، دوست بازیافته، گیرنده شناخته نشد، میک‌هارته این‌جا بود، نگذار به بادبادک‌ها شلیک کنند، فلسفه سیاسی، میشائیل کلهاس، اختناق ایران، محاکمه، بیگانه.
نشرهای دیگر (۵ ستاره): سووشون، به یاد کاتالونیا، تاریخ چیست؟ (خوارزمی)،همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، آنا کارنینا، بیست و یک داستان از نویسندگان معاصر فرانسه (نیلوفر)، بازمانده روز، یک گفت‌وگو با نجف دریابندری (کارنامه)، دفتر بزرگ (مروارید)، زمین سوخته (معین)، تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران (رسا)، پاگرد (افق)، دنیای کوچک دن‌کامیلو (پرواز)، قمارباز (چشمه)، اشغال تصویر سیزدهم (روایت فتح)، سور بز (علم)، کپنهاگ (نیلا)، مکتب در فرایند تکامل (کویر)، تومار شیخ شرزین (روشنگران)، فلسفه علم (فرهنگ معاصر)، ناپدیدشدگان (ققنوس)، انقلاب مشروطه ایران (بیستون)، چهره‌هایی از پدرم (قطره)، جدال با جهل (ثالث).
نشر ماهی (۴ و نیم ستاره): از من نخواهید لبخند بزنم، کنسانسیا، سوءظن، رویای آدم مضحک، زندگینامه آیزایا برلین، خانواده پاسکوآل دوآرته، تیستوی سبزانگشتی، بر بال بحران، مکتب دیکتاتورها، مترجم دردها، فاشیسم، بی‌نام، عطر گوابا، گزارش یک مرگ، همزاد.
نشرهای دیگر (۴ و نیم ستاره): مدرک (مروارید)، آینه‌های دردار، سه نفر در برف (نیلوفر)، مجموعه آثار جین آستین، و نیچه گریه کرد (نی)، بالاخره این زندگی مال کیه؟ (کارنامه)، مردی که گورش گم شد (چشمه)، سهراب‌کشان (روشنگران)، جامعه‌شناسی دین (حکمت)، در جستجوی فردی (لوح فکر).
۱. دفتر بزرگ (۵ ستاره)
آگوتا کریستوف، اصغر نوری، نشر مروارید، ۸۵۰۰ تومان
یکی از تاثیرگذاریترین کتاب‌هایی که به عمرم خوانده‌ام. ماجرای دو برادر دوقلوی ۱۰ ساله در آستانه جنگ جهانی دوم. کتاب بسیار ساده است ولی در عین حال صحنه‌هایی دارد که در یاد آدم حک می‌شوند. پیشنهاد می‌کنم حتما بخوانیدش. این کتاب قسمت اول از یک سه‌گانه است که دو تای دیگر را هم انتشارات مروارید منتشر کرده. آن دو تا هم خیلی خوبند ولی به نظرم این یکی چیز دیگری است.
۲. موش‌ها و آدم‌ها (۵ ستاره)
جان استاین‌بک، سروش حبیبی، نشر ماهی، ۵۵۰۰ تومان
یکی از بهترین و تاثیرگذارترین کتاب‌هایی است که در سال‌های اخیر خوانده‌ام. کتاب آن‌قدر ساده است که وقتی می‌خواندمش نمی‌فهمیدم چه چیزیش این‌قدر من را گرفته. این روزها به چند نفر از اطرافیانم دادم و آنها هم خیلی خوششان آمد. جان استاین‌بک که نیازی به تعریف ندارد و به نظر من سروش حبیبی در ترجمه این کتاب شاهکار کرده. رضا رضایی (مترجم) هم می‌گفت به نظرش این کتاب یکی از بهترین نمونه‌های تاریخ ترجمه فارسی است. کل کتاب ۱۵۰ صفحه (در قطع جیبی) است و خواندنش دو سه ساعت بیشتر وقت نمی‌برد. پیشنهاد می‌کنم از دستش ندهید.
۳. زمین سوخته (۵ ستاره)
احمد محمود، انتشارات معین، ۱۲۰۰۰ تومان
اولین کتابی بود که از احمد محمود خواندم. خیلی دوستش داشتم و خوشحالم که چند کتاب دیگر دارد و تازه به عقیده خیلی‌ها زمین سوخته بهترین کارش نیست. زمین سوخته از اولین نمونه‌های ادبیات جنگ است و به عقیده خیلی‌ها بهترین نمونه آن. محمود زمین سوخته را آذر ۶۰ نوشته، یعنی وقتی حدود یک سال از جنگ گذشته بوده و مثلاً خرمشهر هنوز در اشغال عراق بوده. داستان در اهواز می‌گذرد و زندگی اهوازی‌ها را از دو سه روز قبل از شروع جنگ تا دو سه ماه بعد از آن روایت می‌کند. خود محمود اهوازی است و تا حدود ۳۰ سالگی‌اش در این شهر زندگی کرده. خلاصه که انگار این چند هفته را در یکی از محله‌های اهواز و زیر موشکباران و بمباران زندگی می‌کنید. جز تصویر کردن آن‌چه جنگ داشته بر سر مردم می‌آورده، دید خوبی هم از وضع مملکت در آن روزهای هنوز انقلابی و حتی نگاه مردم به انقلاب می‌دهد. و این‌که کتاب در همان روزها نوشته شده و نه بعدتر و با فرض‌ها و قضاوت‌های تغییر کرده، خیلی خواندنی‌ترش می‌کند.
۴. تاریخ سیاسی بیست‌وپنج ساله ایران (۵ ستاره)
غلامرضا نجاتی، انتشارات رسا، ۲۰ هزار تومان
تاریخ سیاسی ایران از کودتای ۳۲ تا انقلاب ۵۷. نویسنده کتاب وکیل موسسان نهضت آزادی (آقای طالقانی، یدالله سحابی و مهدی بازرگان) در دادگاه زمان شاه بوده و خودش هم به همین دلیل چند سالی زندان بوده. من این کتاب را سال‌ها پیش خواندم و به نظرم برای آشنایی کلی با تاریخ پهلوی دوم کتاب بسیار خوبی است. حدود ۱۰۰۰ صفحه است و تصویر کلی نسبتا جامعی از اوضاع آن دوره، مبارزات و نهایتا شکل‌گیری انقلاب می‌دهد. نویسنده طبعا با جریان نهضت آزادی (مصدقی‌های مسلمان) همدلی دارد اما به نظرم در مجموع کتاب منصفانه‌ای نوشته. چند سالی از آخرین چاپ این کتاب می‌گذرد و به همین دلیل به نسبت حجمش واقعا ارزان است. ضمن این‌که در کتابفروشی‌ها راحت پیدا نمی‌شود و نمایشگاه فرصت خوبی برای خریدنش است.
۵. ظلمت در نیمروز (۵ ستاره)
آرتور کوستلر، مژده دقیقی، نشر ماهی، ۱۲ هزار تومان
ماجرای (نیمه‌خیالی) یکی از رهبران انقلاب شوروی که حالا در دوره استالین بازداشت شده. کل کتاب روایت روزهای زندان و بازجویی و محاکمه روباشف است. ممکن از بیرون به نظر بیاید یک کتاب تبلیغی ضدکمونیستی است ولی این کتاب واقعا فراتر از این‌هاست. روایت تردیدهای روباشف در کنار ظلمی که به او می‌شود واقعا خواندنی است. این را هم بگویم که در کتاب خبری از شکنجه یا صحنه‌های آزاردهنده نیست.
۶. پاگرد (۵ ستاره)
محمدحسن شهسواری، نشر افق، ۳۰۰۰ تومان
یکی از بهترین رمان‌های ایرانی که خوانده‌ام. داستان از آن‌جا شروع می‌شود که در جریان درگیری‌های جلوی دانشگاه در روزهای بعد از ۱۸ تیر ۷۸، یکی از کسانی که خانه‌اش همان حوالی است کسانی را که از دست انصار فرار می‌کنند در خانه‌اش پناه می‌دهد و هر کدام این آدم‌ها قصه‌ای دارند. البته فصل‌های مختلف رمان در زمان‌های مختلف می‌‌گذرند و ما به این ترتیب با بخشی از گذشته این شخصیت‌ها (البته بیشتر یکی دوتایشان) آشنا می‌شویم.
۷. دنیای کوچک دن کامیلو (۵ ستاره)
جیووانی گوارسکی، جمشید ارجمند، نشر کتاب پرواز، ۱۰ هزار تومان
این کتاب از معدود کتاب‌هایی است که با خیال راحت به همه توصیه‌اش می‌کنم و برای خیلی‌ها هم هدیه گرفته‌امش. کتاب دو شخصیت اصلی دارد. کشیش و شهردار یک دهکده (قصبه) کوچک در ایتالیای اوایل قرن بیستم. په‌پونه (شهردار مزبور) مثل بیشتر شهردارهای آن زمان ایتالیا کمونیست است. البته یک کمونیست بی‌سواد. دن‌کامیلو هم که کشیش ده است. این دو تا با هم لج اند و در عین حال همدیگر را خیلی دوست دارند. کل کتاب ماجرای کل‌کل‌های این دو تاست. هر قصه هم چند صفحه بیشتر نیست و تقریباً مستقل است.
۸. دوست بازیافته (۵ ستاره)
فرد اولمن، مهدی سحابی، نشر ماهی، ۵۰۰۰ تومان
یکی از بهترین کتاب‌هایی که در سالیان اخیر خوانده‌ام. به خیلی از دوستانم هم هدیه داده‌امش و آنها هم دوست داشته‌اند. ماجرا در آلمان پیش و در طول جنگ جهانی دوم می‌گذرد و درباره تغییر رفتار آلمانی‌ها با یهودیان این کشور است. توصیه می‌کنم پایانش را زودتر نخوانید که بخش مهمی از جذابیت داستان به پایانش است.
۹. بازمانده روز (۵ ستاره)
کازوئو ایشی‌گورو، نجف دریابندری، نشر کارنامه، ۲۰ هزار تومان
شاهکار ترجمه.
۱۰. گیرنده شناخته نشد (۵ ستاره)
کاترین کرسمن تیلور، بهمن دارالشفایی، نشر ماهی، ۳۵۰۰ تومان
کتاب کوچکی که خودم ترجمه کرده‌ام. طبعا به نظرم عالی بوده که ترجمه‌اش کردم. شرح نامه‌نگاری دو دوست ۴۰ ساله آلمانی است که سال‌ها در امریکا با هم دوست و همکار بوده‌اند و حالا یکی‌شان به آلمان برگشته. آن هم درست زمانی که هیتلر دارد به قدرت می‌رسد. دوستی آنها تحت تاثیر اختلاف نظرهای سیاسی تغییر می‌کند و الی آخر. خواندنش کمتر از یک ساعت وقت می‌گیرد.
۱۱. قمارباز (۵ ستاره)
فیودور داستایفسکی، سروش حبیبی، نشر چشمه، ۱۲ هزار تومان
این کتاب را نخوانده بودم چون شنیده بودم ترجمه‌های موجودش خیلی بد هستند تا این‌که سروش حبیبی دست به کار شد و مستقیم از روسی ترجمه‌اش کرد. واقعا نمی‌دانم این کتاب چه داشت که من این‌قدر از خواندنش لذت بردم و مسحور شدم که چطور یک نویسنده قرن نوزدهمی می‌تواند با موضوعی معمولی که کلی نصیحت که لایش چپانده این‌طور ۲۵۰ صفحه من را دنبال خودش بکشاند.
۱۲. میک‌هارته این‌جا بود (۵ ستاره)
باربارا پارک، نازنین دیهیمی، نشر ماهی، ۶۵۰۰ تومان
کتابی بسیار خواندنی برای همه کسانی که مرگ عزیزی را تجربه کرده‌اند. روایت دختری ۱۳ ساله از مواجهه با مرگ برادر ۱۲ ساله‌اش در یک تصادف. دو سه کتاب دیگر هم از باربارا پارک خوانده‌ام و به نظرم تسلط عجیبی دارد در خودش را جای شخصیت کودک یا نوجوان گذاشتن و از دید او به مسئله نگاه کردن. کتاب با این‌که برای نوجوانان نوشته برای هر کسی که فقدانی را تجربه کرده -یعنی تقریبا همه ما- بسیار خواندنی است. از متن کتاب: «حال من بهتر نشده بود. تا ابد هم بهتر نمی‌شد. اصلا راستش را بخواهید «بهتر شدن» به نظرم بی‌غیرتی بود. و برای این‌که مطمئن شوم به بهترین شکلی افسرده هستم و به میک وفادار مانده‌ام، در راه برگشتن به اتاقم دم در اتاق میک توی راهرو ایستادم. از شب تصادف به بعد دیگر آن‌جا نایستاده بودم. حالت آن اتاق برایم کاملا فرق کرده بود…»
۱۳. سووشون (۵ ستاره)
سیمین دانشور، انتشارات خوارزمی، ۱۲۰۰۰ تومان
داستان در یکی از شهرهای استان فارس در اوایل پهلوی دوم می‌گذرد. جنگ جهانی دوم تمام شده و انگلیسی‌ها در جنوب ایران جولان می‌دهند. یوسف یکی از فئودال‌های منطقه است که جلوی انگلیسی‌ها و حاکم شهر ایستاده و راوی کل داستان، زری همسر یوسف است. سووشون از آن کتاب‌هایی بود که هم دلم می‌خواست چندین ساعت پشت سر هم بخوانمش و هم دلم نمی‌خواست که تمام شود. من خیلی دوستش داشتم. شخصیت‌ها و فضاها و قصه داستان برایم دوست‌داشتنی بودند. ضمن این‌که کلی با فضای ایران و فارس و تا حدودی عشایر در دهه ۱۳۲۰ آشنایم کرد.
۱۴. نگذار به بادبادک‌ها شلیک کنند (۵ ستاره)
فریده چیچک‌اوغلو، فرهاد سخا، نشر ماهی، ۶۵۰۰ تومان
کتاب چندین نامه است. از زبان یک پسر چندساله که در زندان بزرگ شده، چون مادرش زندانی است. او به یکی از زندانی‌ها که دختری جوان و زندانی سیاسی بوده و اخیرا آزاد شده، نامه می‌نویسد و ماجراهای زندان را برایش تعریف می‌کند.
خود نویسنده چند سالی زندانی سیاسی بوده. این کتاب را ۲۵ سال پیش نوشته و همان موقع به فارسی ترجمه و یک بار چاپ شده. چند ماه پیش دوستم اسماعیل توصیه کرد بخوانمش و به همکارانم در نشر ماهی پیشنهاد چاپ دوباره‌اش را بدهم. دوستم صنم کمک کرد که مترجم را در استانبول پیدا کنیم و بعد هم ادامه کارها.
۱۵. اشغال، تصویر سیزدهم (۵ ستاره)
محمدرضا ابوالحسنی، انتشارات روایت فتح
کتاب روایت ۴۵ روز مقاومت در خرمشهر است. مقاومتی که به سقوط این شهر منجر شد و کمتر از دو سال بعد از آن خرمشهر در غیاب بیشتر کسانی که ۴۵ روز به آب و آتش زدند تا نشود آن‌چه شد، از دست عراقی‌ها بیرون آمد. این کتاب ۱۳ تصویر است از آن روزها که از لابه‌لای خاطرات آن‌هایی که مانده‌اند بازسازی شده است. کم‌حجم است و بسیار خواندنی.
۱۶. کپنهاگ (۵ ستاره)
مایکل فرین، حمید احیاء، انتشارات نیلا، ۹۶ صفحه، ۵۰۰۰ تومن
نمایش‌نامه‌ای درباره دیدار چند دقیقه‌ای نیلز بور و هایزنبرگ در سال ۱۹۴۱ در کپنهاگ. دیداری که در عالم واقع بین این استاد و شاگرد سابق اتفاق افتاده و تا مدت‌ها (و هنوز) دقیقاً معلوم نیست که در آن دیدار چه بین این دو نفر گذشته. دو نفری که از بزرگ‌ترین دانشمندان اتمی زمان خودشان و حتی کل قن بیستم بوده اند. آن هم درست در زمانی که بمب اتم داشته ساخته می‌شده. معرفی مفصل‌تر
۱۷. فلسفه سیاسی (۵ ستاره)
دیوید میلر، بهمن دارالشفایی، نشر ماهی، ۸۰۰۰ تومان
ترجمه من از یکی از عناوین مجموعه مختصرمفید انتشارات اکسفورد. به نظر من یکی از بهترین عناوین این مجموعه است و یکی از بهترین کتاب‌هایی که در زمینه فلسفه سیاسی به فارسی ترجمه شده (نه چون من ترجمه‌اش کرده‌ام خوب است بلکه برعکس. یعنی چون به نظرم خیلی خوب بوده ترجمه‌اش کرده‌ام). کتاب اصلا تخصصی نیست و به نظر من هر کسی که به مسائل سیاسی در معنای عامش فکر می‌کند از خواندن این کتاب کلی چیز یاد خواهد گرفت و لذت خواهد برد.
۱۸. سور بز (۵ ستاره)
ماریو بارگاس یوسا، عبدالله کوثری، ۶۲۳ صفحه، ۲۸ هزار تومان
رمانی سیاسی – تاریخی درباره دوران حکومت تروخیو، دیکتاتور جمهوری دومینیکن در دهه‌های میانی قرن بیستم، و ماجرای ترور او. من خودم به خاطر اسمش مدت‌ها سراغ این کتاب نرفته بودم ولی وقتی دستش گرفتم نمی‌توانم زمین بگذارمش. معرفی کامل‌تر
۱۹. به یاد کاتالونیا (۵ ستاره)
جورج اورول، عزت‌الله فولادوند، انتشارات خوارزمی، ۱۲۰۰۰ تومان
روایت جورج اورول از چند ماه حضورش در جبهه‌های جنگ داخلی اسپانیا و جنگیدن در کنار آنارشیست‌ها (یا شاید هم سوسیالیست‌ها؛ دقیق یادم نیست). هم موضوع برای من خیلی جالب بود، هم قلم اورول عالی است و هم ترجمه فولادوند.
۲۰. میشائیل کلهاس و سه داستان دیگر (۵ ستاره)
هاینریش فون کلایست، محمود حدادی، نشر ماهی، ۱۸۴ صفحه، ۶۵۰۰ تومان
داستان ظلمی که در آلمان فرن هجدهم به یک آدم معمولی می‌رود و او می‌ایستد تا حقش را بگیرد و چون هیچ راه معقولی پیدا نمی‌کند، کم کم می‌شود یک شورشی تمام و کمال. کتاب عالی نوشته شده و کافکا و هرمان هسه هم تعریف‌های شدید و غلیظی ازش کرده‌اند. اگر «رگتایم» نوشته ای. ال. دکتروف را هم خوانده‌اید بدانید که دکتروف خط اصلی داستانش را از این داستان گرفته و حتی اسم شخصیت اصلی داستانش (کلهاس واکر) هم از میشائیل کلهاس گرفته شده. البته باید بگویم ترجمه کتاب چندان خوب نیست ولی به نظرم داستان آن‌قدر خوب است که همین ترجمه هم به خواندن می‌ارزد. معرفی کامل‌تر
۲۱. همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها (۵ ستاره) رضا قاسمی، نشر نیلوفر، ۷۵۰۰ تومان
قاعدتاً همه‌تان تا حالا این رمان را خوانده‌اید. ولی اگر مثل من هر بار به هر دلیلی نشده که سراغش بروید، پیشنهاد می‌کنم که این کار را بکنید. بالاخره بعد از مدت‌ها یک «رمان» به زبان فارسی خواندم. یک سری از منتقدان این کتاب را بهترین کتاب داستانی دهه ۸۰ هم دانسته‌اند که به نظرم انتخاب بی‌ربطی نیست.
۲۲. مکتب در فرایند تکامل (۵ ستاره)
حسین مدرسی طباطبایی، ترجمه هاشم ایزدپناه، انتشارات کویر، ۱۳۵۰۰ تومان
کتابی درباره تاریخ تکوین شیعه در سه قرن اول. کلی اطلاعات جالب از امامان شیعه دارد. اطلاعاتی متفاوت با روایت رسمی که در کتاب‌های درسی می‌خوانیم و بعد هم در خانواده‌ها و بیشتر جلسه‌های مذهبی و رادیو و تلویزیون می‌شنویم. آن هم اطلاعاتی که به نظر می‌رسد در درون خود علمای شیعه تا حد زیادی پدیزفته شده است و انگار حکومت ایران یکی از روایت‌های شیعه را دارد به عنوان تنها روایت معتبر به همه ما می‌قبولاند. معرفی کامل‌تر
۲۳. اختناق ایران (۵ ستاره)
مورگان شوستر، حسن افشار، نشر ماهی، ۱۲ هزار تومان
کتابی که مورگان شوستر، مستشار آمریکایی در ایران در سال‌های بعد از مشروطه، درباره دوره حضورش در ایران نوشته. یکی از بهترین منابع درباره سال‌های مشروطه دوم (بعد از استبداد صغیر) و فهمیدن نقش مخرب در درجه اول روسیه و در درجه دوم انگلیس در شکست مشروطه. اصل انگلیسی کتاب. معرفی کامل‌تر
۲۴. یک گفت‌وگو با نجف دریابندری (۵ ستاره)
ناصر حریری، نشر کارنامه، ۵۰۰۰ تومان
شیرین‌زبان‌تر از نجف دریابندری کم داریم. اگر به کتاب و نشر و تاریخ و فرهنگ و این‌جور چیزها علاقه دارید خواندن این گفت‌وگوی مفصل با نجف واقعا لذت‌بخش است.
۲۵. تومار شیخ شرزین (۵ ستاره) بهرام بیضایی، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان من کلاً کارهای بهرام بیضایی را دوست دارم، اما این یکی از بهترین نمایشنامه‌هایی بود که ازش خواندم.
۲۶. فلسفه علم (۵ ستاره)
سمیر اکاشا، هومن پناهنده، انتشارات فرهنگ معاصر، ۲۱۲ صفحه٬ ۴۵۰۰ تومان
این کتاب هم از همان مجموعه «مقدمه‌های بسیار کوتاه» انتشارات آکسفورد است که من «فلسفه سیاسی» و «سیاست»اش را ترجمه کرده‌ام. البته این را نه نشر ماهی، که فرهنگ معاصر منتشر کرده. من فکر می‌کنم هر کسی که دوره‌ای از زندگی‌اش با علم (در درجه اول فیزیک و بعد شیمی و ریاضی و همه علوم دیگر) سر و کار داشته و کمی، فقط کمی، علاقه هم به آنها داشته (یعنی مثلاً هر کسی که مهندسی خوانده) از خواندن این کتاب لذت می‌برد. حتی فکر می‌کنم اگر صرفاً به استدلال و منطق هم علاقه داشته باشید این کتاب برایتان جذاب خواهد بود. از ترجمه روان و کم‌نقص آقای پناهنده هم هر چه بگویم کم گفته‌ام. آقای پناهنده فکر کنم یکی از دقیق‌ترین و ماهرترین ویراستاران ایران است و این ترجمه‌اش هم بدون اغراق یکی از بهترین و روان‌ترین ترجمه‌هایی بود که من اخیراً خوانده‌ام.
۲۷. محاکمه (۵ ستاره)
فرانتس کافکا، علی اصغر حداد، نشر ماهی، ۲۷۰ صفحه، ۱۱ هزار تومان
کلاسیک‌ها که نیاز به معرفی ندارند. یک داستان تکان‌دهنده. یک آدم عادی بی‌گناه که یک روز صبح دو نفر می‌آیند توی خانه‌اش و برای محاکمه می‌برندش و تا آخر هم نمی‌فهمد برای چی دارند محاکمه‌اش می‌کنند.
۲۸. آنا کارنینا (۵ ستاره)
لئون تولستوی، سروش حبیبی، نشر نیلوفر، ۳۸ هزار تومان
تنها کتاب از این فهرست که هنوز تا ته نخوانده‌امش. ولی خب ۳۰۰-۴۰۰ صفحه‌ای خوانده‌ام و می‌توانم بگویم واقعا الکی نیست که کتابی می‌شود شاهکار و کلاسیک و … یک رمان واقعی با چندین خط داستانی که همه‌شان در طول هزار صفحه با جزئیات پیش می‌روند و اصلا هم خسته‌کننده نمی‌شوند.
۲۹. ناپدیدشدگان (۵ ستاره)
آریل دورفمن، احمد گلشیری، نشر آفرینگان (ققنوس)، ۹۵۰۰ تومان
اسم اصلی کتاب بیوه‌ها است. این کتاب در یونان دوره سرهنگان می‌گذرد و درباره روستایی است که مردانش یکی یکی ناپدید می‌شوند و بعد جنازه‌شان در رودخانه پیدا می‌شود. کتاب از جایی شروع می‌شود که زنان روستا برخاسته‌اند و از مقام‌های نظامی روستا می‌خواهند که جواب بدهند. دورفمن در کتاب خاطراتش توضیح می‌دهد که برای این‌که این کتاب بتواند در شیلی چاپ شود مکان داستان را به یونان برده و قرار بوده کتاب با یک اسم مستغار منتشر شود و گونتر گراس بگوید این داستان را یک نویسنده ناشناس یونانی نوشته که در دوره سرهنگان کشته شده و بعد هم یک نویسنده معروف اسپانیایی‌زبان به اسپانیایی ترجمه‌اش کند و با این عنوان در شیلی منتشر شود. البته نهایتاً این پروژه اجرا نمی‌شود و کتاب بعد از چند سال با اسم خود دورفمن در شیلی چاپ می‌شود.
۳۰. انقلاب مشروطه ایران (۵ ستاره)
ژانت آفاری، ترجمه رضا رضایی، نشر بیستون، ۲۰ هزار تومان
ژانت آفاری از محققان مهم تاریخ جنبش‌های اجتماعی ایران است و در این کتاب سعی کرده نقش سازمان‌های مردمی را در انقلاب کشف کند و چون همیشه تاریخ از زاویه دید حاکمان و سیاست‌مداران نوشته می‌شده برای این کار مجبور بوده کلی خاطرات و اسناد ریز و درشت را بخواند. در این کتاب خیلی بیشتر از آنکه اسم سید محمد طباطبایی روحانی بزرگ مشروطه اورده شود اسم اعضای انجمن‌های شهری تبریز و رشت و تهران را می‌بینیم. در صورتی که مثلاً در کتاب کسروی یا تاریخ بیداری کاملاً برعکس است. اگر این کتاب را بخوانید به وضوح می‌بینید که ایرانی‌ها حدود صد سال پیش چقدر جلو بودند و در بعضی زمینه‌ها حتی از الآن هم جلوتر بودند.
جنبش‌های زنان در عصر مشروطه -که به گفته بعضی خارجی‌ها از جنبش‌های هم‌دوره اروپایی‌شان مترقی‌تر بودند- متفکران سوسیال دموکرات -که الآن در ایران کلاً خبری ازشان نیست- انجمن‌های مردمی و خیلی نهادهای دیگر که شاید خیلی‌هامان فکر می‌کنیم هیچ وقت در ایران نبوده در عصر مشروطه وجود داشته. کلاً وقتی این کتاب را می‌خواندم فکر می‌کردم چقدر اشتباهات سیاست‌مداران ما شبیه اشتباهات اسلاف مشروطه‌چی‌شان بوده و چقدر مرتجعین ایرانی شبیه نمونه‌های صد سال پیش‌شان هستند و چقدر اختلاف‌ها و دعواها همان است. شنیده‌ام حدود پانزده سال پیش که این کتاب چاپ شد سعید حجاریان به شاخه جوانان جبهه مشارکت توصیه کرده آن را در برنامه مطالعه‌شان بگذارند و آنها هم چنین کرده‌اند و چقد توصیه خوبی بوده.
۳۱. چهره‌هایی از پدرم (۵ ستاره)
ثمین باغچه‌بان، نشر قطره، ۳۵۰۰ تومان کتابی که ثمین باغچه‌بان درباره پدرش جبار باغچه‌بان نوشته. فکر کنم همین دو تا اسم کافی باشند و من چیزی بیشتر برای ترغیب به خواندن این کتاب ندارم که بگویم. روایت این اراده عجیب و غریب جبار باغچه‌بان واقعاً خواندنی است.
۳۲. بیست و یک داستان از نویسندگان معاصر فرانسه (۵ ستاره)
ترجمه ابوالحسن نجفی، انتشارات نیلوفر، ۱۸۰۰۰ تومان
دلیل اصلی که این کتاب را پیشنهاد می‌کنم ترجمه نجفی است. من کلا داستان کوتاه دوست ندارم ولی واقعا از خواندن این کتاب لذت بردم که دلیل اصلیش برای من ترجمه روان نجفی بود. اگر معیار خوب بودن ترجمه را این بگیریم که ترجمه کاملا فارسی باشد و از ساخت غیرفارسی هیچ اثری در آن نباشد، به نظرم ابوالحسن نجفی بهترین مترجم ایران است.
۳۳. جدال با جهل؛ گفتگو با بهرام بیضایی (۵ ستاره) نوشابه امیری، نشر ثالث، ۶۰۰۰ تومان
بهرام بیضایی یکی از روشنفکرترین ایرانی‌هایی است که می‌شناسم. روشنفکر در معنای واقعی کلمه. یعنی این‌که ذهن نقادی دارد. نوشابه امیری سوا‌ل‌های خوبی کرده و جواب‌های بیضایی هم واقعاً خواندنی هستند. کتاب کم‌حجمی است و تقریباً مطمئنم از خواندنش پشیمان نمی‌شوید.
۳۴. بیگانه (۵ ستاره) آلبر کامو، خشایار دیهیمی، نشر ماهی، ۷۰۰۰ تومان
فکر می‌کنم این کتاب دیگر واقعاً نیاز به تعریف ندارد. فقط این را بگویم که خشایار دیهیمی عاشق کامو است و به دیوار دفترش هم یک پوستر از کامو زده. می‌دانم این ترجمه با عشق انجام شده. البته آقای دیهیمی به فرانسه مسلط نیست، اما می‌دانم که متن اصلی فرانسه و چند ترجمه انگلیسی مختلف از بیگانه را جلویش داشت و کتاب را ترجمه کرد. خلاصه که داستان عالی، ترجمه عالی، چاپ هم عالی.
۳۵. تاریخ چیست؟ (۵ ستاره)
ای. اچ. کار، حسن کامشاد، انتشارات خوارزمی، ۱۱ هزار تومان
اگر اهل تاریخ خواندن هستید این کتاب را بخوانید. توضیحی از یکی از مهم‌ترین مورخان قرن بیستم درباره تاریخ‌نگاری و نقش مورخ و …
***
۳۶. از من نخواهید لبخند بزنم (۴ و نیم ستاره)
باربارا پارک، نازنین دیهیمی، نشر ماهی، ۶۵۰۰ تومان
اگر بچه طلاق یا زوج بچه‌دار طلاق‌گرفته اطرافتان دارید این کتاب را بهشان پیشنهاد کنید. به نظرم مسئله مواجه شدن یک کودک/نوجوان ۱۱ ساله با طلاق پدر و مادرش از زاویه دید کودک را خیلی خوب نشان داده. بقیه کتاب‌های مجموعه هم که درباره مواجه شدن یککودک همین سنی با ازدواج مجدد مادر، حسادت به برادر کوچک‌تر و مرگ برادر هستند خیلی خواندنی‌اند.
۳۷. مدرک (۴ و نیم ستاره)
آگوتا کریستوف، اصغر نوری، نشر مروارید، ۸۵۰۰ تومان
قسمت دوم از سه‌گانه‌ای که «دفتر بزرگ» اولیش است. آن دو برادر حالا سی و چند ساله شده‌اند. این هم خیلی خواندنی است ولی نه به تاثیرگذاری اولی. قسمت سوم این سه‌گانه (دروغ سوم) هم از دیروز توزیع شده و من هنوز نخوانده‌امش.
۳۸. کنستانسیا (۴ و نیم ستاره)
کارلوس فوئنتس، عبدالله کوثری، نشر ماهی، ۴۵۰۰ تومان
اگر ادبیات آمریکای لاتین و آن فضاهای عجیبش را دوست دارید این یکی از بهترین نمونه‌هایش است که خیلی خوب هم ترجمه شده. فضایی شبیه آئورا دارد، ولی نه آن‌قدر جادویی.
۳۹. آینه‌های دردار (۴ و نیم ستاره)
هوشنگ گلشیری، نشر نیلوفر، ۳۵۰۰ تومان
نویسنده‌ای برای چند جلسه کتابخوان و سخنرانی از ایران به اروپا می‌رود و در آن‌جا به چند دوست از جمله یکی از عشق‌های دوران نوجوانی‌اش روبرو می‌شود.
۴۰. سوءظن (۴ و نیم ستاره)
فریدریش دورنمات، محمود حسینی‌زاد، نشر ماهی، ۵۵۰۰ تومان
یک داستان پلیسی-جنایی دیگر که هیچ ربطی به ژانر پلیسی-جنایی ندارد و مثلا من که اگر داستان پلیسی دوست ندارم خیلی از خواندنش لذت بردم. پلیس اصلی داستان پیرمردی است به نام برلاخ. یک پیرمرد نسبتاً لج‌باز، مریضِ روبه‌موت و بسیار جذاب. بیشتر از این نمی‌توانم درباره داستان بنویسم، چون در خواندن داستان جنایی آدم هرچه کمتر اطلاعات داشته باشد بیشتر لذت می‌برد. داستان در سوئیس و در اولین سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم می‌گذرد و مایه سیاسی دارد. «قول» و «قاضی و جلادش» از همین نویسنده و مترجم و ناشر هم خواندنی هستند.
۴۱. سه نفر در برف (۴ و نیم ستاره)
رمان درباره میلیونری است که لباس مبدل گدایان می‌پوشد و به هتل گران‌قیمتی می‌رود و … اما داستان به این سرراستی که به نظر می‌رسد نیست و مهم‌تر این‌که فضای داستان در مجموع شاد است.
۴۲. رویای آدم مضحک (۴ و نیم ستاره)
فیودور داستایفسکی، رضا رضایی، نشر ماهی، ۷۵۰۰ تومان
هفت داستان کوتاه خواندنی از داستایفسکی. با ترجمه‌ای خوب.
۴۳. مجموعه آثار جین آستین (۴ و نیم ستاره)
جین آستین، رضا رضایی، نشر نی
رضا رضایی از حدود ده سال پیش شروع کرد به ترجمه آثار نویسنده‌های زن قرن نوزدهمی انگلیس. اول شش کتاب از جین آستین و بعد هفت کتاب از خواهران برونته. حالا هم دارد ۹ کتاب از جورج الیوت ترجمه می‌کند. من دو سه تا از کتاب‌های آستین را خوانده‌ام و واقعا دوست داشته‌ام. اگر مثل من کارهای کلاسیک را دوست دارید، این بهترین نمونه‌های ادبیات کلاسیک انگلستان را از دست ندهید.
۴۴. زندگینامه آیزایا برلین (۴ و نیم ستاره)
مایکل ایگناتیف، عبدالله کوثری، نشر ماهی، ۵۶۸ صفحه، ۱۱۵۰۰ تومان
ایگناتیف چندین سال هر روز با برلین مصاحبه می‌کرده تا این زندگینامه را بنویسد. با این‌که من علاقه خیلی ویژه‌ای به برلین ندارم ولی خواندن زندگینامه‌اش لذت‌بخش و آموزنده بود. بخصوص به جهت تنوع کارهایی که در زندگی کرده. از خبرنگاری و کار دانشگاهی بگیر تا فلسفه و کار برای سازمان‌های جاسوسی و ارتباط با سازمان‌های صهیونیستی. ضمنا چون چاپ اول کتاب مال پیش از گران شدن دلار است قیمت کتاب به نسبت حجمش واقعا ارزان است. قیمت این کتاب اگر همین الان تجدیدچاپ شود دست‌کم دو برابر خواهد بود.
۴۵. بالاخره این زندگی مال کیه؟ (۴ و نیم ستاره)
برایان کلارک، احمد کسایی‌پور، نشر کارنامه، ۱۴۰ صفحه، ۹۵۰۰ تومان
یک نمایشنامه. یک مجسمه‌ساز تصادف می‌کند و هم زن و بچه‌اش را از دست می‌دهد و هم از گردن به پایین فلج می‌شود. این آقا می‌خواهد بمیرد و چون خودش نمی‌تواند هیچ کاری بکند، دیگران باید بکشندش. کل این نمایشنامه کوتاه، بحث‌های این آقاست با دکترها و پرستارها و خدمه بیمارستان، و کار حتی به دادگاه و قاضی هم می‌کشد. معرفی کامل‌تر
۴۶. خانواده پاسکوآل دوآرته (۴ و نیم ستاره)
کامیلو خوسه میلا، فرهاد غبرایی، نشر ماهی، ۱۹۳ صفحه (جیبی)، ۶ هزار تومان
ماجرای زندگی یک اسپانیایی روستایی. تکان‌دهنده و در خیلی جاها دردناک. فکر نکنید که در آن قالب آشنای روستایی زحمت‌کش و ارباب ظالم نوشته شده. اساساً فضای دیگری دارد. واقعا هم خوب نوشته شده. نویسنده‌اش سال ۱۹۸۹ نوبل گرفته.
۴۷.مردی که گورش گم شد (۴ و نیم ستاره)
حافظ خیاوی، نشر چشمه، ۹۶ صفحه، ۳۵۰۰ تومان
مجموعه‌ای از ۷ داستان کوتاه با حال و هواهای مختلف، که بیشترشان برای من دوست داشتنی و دل‌چسب بودند. مثل خیلی از داستان کوتاه‌های فارسی که خوانده‌ام بازی صرف با کلام نیستند. این مجموعه در سال ۸۶ یکی دو تا جایزه هم برده.
۴۸. تیستوی سبزانگستی (۴ و نیم ستاره)
موریس دروئون، للی گلستان، نشر ماهی، ۷۵۰۰ تومان
یک کتاب نوجوان ضدجنگ که من هم از خواندنش لذت بردم. کتاب را بار اول انتشارات کانون پرورش فکری در سال ۱۳۵۱ منتشر کرد ولی از چند سال پیش نشر ماهی تجدیدچاپش می‌کند.
۴۹. و نیچه گریه کرد (۴ و نیم ستاره) اروین یالوم، مهشید میرمعزی، نشر نی، ۱۳۸۰۰ تومان
کتابی که شخصیت‌های اصلی‌اش نیچه، دختری که نیچه عاشقش است، یک روانکاو معروف هم‌دوره او که پزشک معالج نیچه است، همسر روانکاو و فروید هستند. نمی‌دانم چقدرش واقعی است و چقدرش داستان. اما خیلی خوش‌خوان است و آدم را هم حسابی درگیر می‌کند.
۵۰. بر بال بحران؛ زندگی سیاسی علی امینی (۴ و نیم ستاره)
ایرج امینی، نشر ماهی، ۱۵ هزار تومان
علی امینی از رده‌بالاترین رجال سیاسی پهلوی بوده. شاید هم‌تراز قوام و مصدق. از آن‌هایی که شاه همیشه ازشان می‌ترسیده که یک وقت جایش را بگیرند. پسر خانم فخرالدوله (همان کسی که رضا شاه گفته بود قاجار اگر یک مرد داشته باشد خانم فخرادوله است) و نوه امین‌الدوله صدراعظم. با این‌که کتاب را ایرج، پسر علی امینی، نوشته اما یک تحقیق تاریخی واقعی است. یعنی صرفاً نیامده خاطرات یا یادداشت‌های پدرش را کتاب کند. رفته اسناد و مدارک را گشته و با آدم‌های درگیر گفتگو کرده. البته در نهایت نمی‌توان نگاه در کل مثبت پسر به پدر را نادیده گرفت. کتاب نسبتاً مفصلی است، اما اگر به تاریخ معاصر علاقه دارید بسیار خواندنی است. فقط یک نکته و آن هم این‌که صرفاً با خواندن این کتاب نمی‌توانید تصویر دقیقی از دوره‌هایی که درباره‌اش صحبت می‌شود، بخصوص بعد کودتا که امینی دوره‌ای نخست‌وزیر شد، بدست بیاورید. یا شاید حتی باعث شود تصویر نادرستی از فضای سیاسی آن زمان در ذهنتان شکل بگیرد. چون هر چه باشد این کتاب با محوریت فعالیت‌های سیاسی علی امینی نوشته شده و طبیعتاً بعضی از بخش‌های مهم سیاست آن روزها در این کتاب غایب یا خیلی کم‌رنگ است. این هم از آن کتاب‌هایی است که اگر تجدیدچاپ شود کلی گران‌تر می‌شود.
۵۱. سهراب‌کشان (۴ و نیم ستاره)
بهرام بیضایی، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان این هم خیلی خوب بود.
۵۲. مکتب دیکتاتورها (۴ و نیم ستاره)
اینیاتسیو سیلونه، مهدی سحابی، نشر ماهی، ۷۰۰۰ تومان
به نقل از پشت جلد کتاب: “در آستانه جنگ جهانی دوم، یک جوجه‌دیکتاتور آمریکایی به اروپا آمده تا از تجارب طولانی اروپایی‌ها در زمینه دیکتاتوری درس بگیرد، به آمریکا برگردد و در آن‌جا هم یک نظام استبدادی برقرار کند. برای فراگیری شگردها و رموز دیکتاتوری به سراغ کسی می‌رود که عمری را در مبارزه با استبداد گذرانده است، چرا که منطق حکم می‌کند که «حقیقت از زبان دشمن شنیده شود». مکتب دیکتاتورها … شرح این جلسات درس دیکتاتور آمریکایی است.” مکتب دیکتاتورها را اینیاتسیو سیلونه نوشته که مدتی نایب رئیس حزب کمونیست ایتالیا بوده و با قدرت گرفتن استالین در شوروی، از حزب استعفا داده و آمده بیرون.
۵۳. در جستجوی فردی (۴ و نیم ستاره)
آریل دورفمان، عبدالله کوثری، انتشارات لوح فکر، ۵۰۰۰ تومان
۵۴. جامعه‌شناسی دین (۴ و نیم ستاره)
۵۵. مترجم دردها (۴ و نیم ستاره)
جومپا لاهیری، امیرمهدی حقیقت، نشر ماهی، ۱۶۰۰۰ تومان
مترجم دردها اولین کتاب لاهیری است و مجموعه‌ای از ۹ داستان کوتاه. من ۶ تایشان را خوانده‌ام و واقعاً لذت برده‌ام. مخصوصاً دو سه تاش خیلی تکان‌دهنده بودند. مثلاً اولین داستان مجموعه (موضوع موقت) یا خود داستان مترجم دردها. لاهیری برای مترجم دردها در سال ۲۰۰۰ جایزه پولیتزر گرفت.
۵۶. فاشیسم (۴ و نیم ستاره)
کوین پاسمور، علی معظمی، نشر ماهی، ۴۵۰۰ تومان
از مجموعه مختصر مفید. خواندنی است با ترجمه‌ای خوب.
۵۷. بی‌نام (چهار و نیم ستاره)
۵۸. عطر گوابا؛ گفتگوبا گابریل گارسیا مارکز (چهار و نیم ستاره)
۵۹. گزارش یک مرگ (۴ و نیم ستاره)
و در نهایت یک پیشنهاد ویژه. اولین رمانی که خواهرم نوشته و پارسال چاپ شد. نمی‌گویم عالی است ولی مطمئنم از خیلی از رمان‌های ایرانی که چاپ می‌شود بهتر و خواندنی‌تر است. حداقل خیالم راحت است که حوصله‌تان از خواندنش سر نمی‌رود:
این یکی را هم کامل نخوانده‌ام ولی اگر به جنگ ایران و عراق علاقه دارد، پیشنهادش می‌کنم: