خوابگرد

فرهنگ‌وران سفرکرده‌ی سال ۹۶

در سال ۹۶ خبر بد و فاجعه‌بار کم نداشتیم. از جمله‌ی آن‌ها درگذشت شماری از اهل قلم بود که برخی عمری دراز داشتند و برخی هم مرگ‌شان برای ما ناگهانی بود. برای خود من مرگ مدیا کاشیگر نازنین، محسن سلیمانی، مجتبی عبدالله‌نژاد و خودکشی کورش اسدی بسیار جانکاه بود.

نویسندگان و مترجمان و پژوهشگران سفرکرده در سال ۹۶

مدیا کاشیگر، مترجم و نویسنده و فعال فرهنگی، (زاده‌ی ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۵ یزد) ۷ مرداد در پی مشکلات تنفسی در ۶۱ سالگی از دنیا رفت. «خاطره‌هایی فراموش‌شده از فردا»، «آخرالزمان»، «مرگ موریانه» و «اتاق تاریک» از کتاب‌های منتشرشده به قلم این شاعر و نویسنده است. او هم‌چنین آثاری را از آلبر کامو، آنتوان دو سنت اگزوپری، اوژن یونسکو و پل ریکور و… ترجمه و منتشر کرده است. کاشیگر راه‌اندازی جایزه‌های ادبی یلدا و روزی روزگاری را هم در کارنامه‌ی خود داشت. او از اعضای هیئت‌مدیره بنیاد محمود استادمحمد نیز بود.

محسن سلیمانی، نویسنده و مترجم و پژوهشگر، (متولد ۱۶ مهر ۱۳۳۸ تهران) که به عنوان رایزن فرهنگی در صربستان فعالیت داشت، در دوم بهمن‌ بر اثر حمله‌ی قلبی در بلگراد از دنیا رفت. از آثار او به این عنوان‌ها می‌توان اشاره کرد: «سالیان دور»، «آشنای پنهان»، «چشم در چشم آینه»، «تأملی دیگر در باب داستان»، «رمان چیست؟»، «درس‌هایی درباره داستان‌نویسی»، «فن داستان‌نویسی»، «از روی دست رمان‌نویس»، «شاهکارهای ادبیات جهان»، «۲۸ اشتباه نویسندگان»، «واژگان ادبیات داستانی»، «چگونه زندگینامه بنویسیم»، «اسرار و ابزار طنزنویسی»‍، «شوخی‌های دختران حوا، شوخی‌های پسران آدم»، «جادوی زاویه دید»، «طرح و ساختار رمان» ، «آموزش داستان‌نویسی به دانش‌آموزان ابتدایی»، «رمان‌نویسی در وقت اضافه» و «طنزپردازی به زبان ساده».

کورش اسدی، نویسنده و مدرس داستان‌نویسی، (زاده‌ی ۱۸ مرداد ۱۳۴۳ آبادان) در دوم تیرماه با استنشاق گاز در ۵۳ سالگی خودش را کشت. مجموعه داستان «باغ ملی» او در سال ۱۳۸۳ برنده‌ی چهارمین دوره‌ی جایزه‌ی گلشیری شد. از آثار این نویسنده به «پوکه‌باز»، «باغ ملی»، «گنبد کبود» و «کوچه‌ ابرهای گم‌شده» می‌توان اشاره کرد.

علی‌اشرف درویشیان، داستان‌نویس و پژوهشگر ادبیات عامه، (زاده‌ی ۳ شهریور ۱۳۲۰ آبشوران کرمانشاه) بعد از یک دوره‌ی طولانی بیماری، در ۴ آبان‌ در کرج درگذشت. «بیستون»، «آبشوران»، «فصل نان»، «همراه آهنگ‌های بابام»، «گل طلا و کلاش قرمز»، «ابر سیاه هزارچشم»، «روزنامه دیواری مدرسه ما»، «رنگینه»، «کی برمی‌گردی داداش جان»، «آتش در کتابخانه بچه‌ها»، «سلول ۱۸»، «سی‌ودو سال مقاومت در زندان‌های شاه»، «افسانه‌ها و متل‌های کردی»، «سال‌های ابری» (۲ جلد)، «درشتی»، «واژه‌نامه گویش کرمانشاهی»، «یادمان صمد» (صمد بهرنگی)، «از این ولایت»، «قصه‌های آن سال‌ها»، «خاطرات صفر خان» (صفر قهرمانیان) و مجموعه ۲۰ جلدی «فرهنگ افسانه‌های مردم ایران»، «داستان‌های محبوب من» و «دانه و پیمانه» (هر سه با همکاری رضا خندان مهابادی) از آثار او هستند. درویشیان در دهمین دوره‌ی جایزه‌ی ادبی هوشنگ گلشیری تقدیر شد.

مجتبی عبدالله‌نژاد، مترجم و شاعر و پژوهشگر، (زاده‌ی ۱۳۴۸ کاشمر) در ۱۵ آذر در ۴۸ سالگی بر اثر حمله‌ی قلبی از دنیا رفت. مجموعه‌شعر «آوازهای ماه و معادله‌های ریاضی» و «گفتگو با مسعود سعد سلمان» از آثار تالیفی اوست. از ترجمه‌های عبدالله‌نژاد نیز به این عنوان‌ها می‌توان اشاره کرد: «اسطوره‌های یونان» و «اسطوره‌های خاور دور»: دونا روزنبرگ، «اسطوره‌های خاورمیانه»: پی‌یر گریمال، «افسانه‌های سوئیس»: فریتس مولر گوگنبول، «داستان‌ها و افسانه‌های مردم کانادا»: الیزابت کلارک، «تاریخ کوتاه نقد ادبی»: ورنون هال، «عرفان و فیزیک جدید»: مایکل تالبوت، «معمای ساعت» و «معمای قلعه وحشت»: رابرت آرتور، «پرواز عقاب» و «فرود عقاب»: جک هیگینز، «هندرسون شاه باران»: سال بلو، و آثار آگاتا کریستی.

نازنین دیهیمی، مترجم، متولد ۳۰ آذر ۱۳۶۷ بود که ۲۰ آبان در ۲۹ سالگی و به دلیل مشکلات تنفسی از دنیا رفت. او آثاری را از باربارا پارک، تام سپارد و لوسی کرک‌وود به فارسی ترجمه کرده است. از ترجمه‌های نازنین دیهیمی برای کودکان و نوجوانان به «میک هارته اینجا بود»، «دک‌ کردن کپک»، «از من نخواهید لبخند بزنم» و «ازدواج مادرم و بدبختی‌های دیگر» می‌توان اشاره کرد.

محمد خرمشاهی، طنزپرداز، (متولد ۱۲۹۰ ساوه) ۲۳ فروردین در سن ۱۰۳ سالگی از دنیا رفت. گل‌مراد، درویش و میلاد از اسم‌های مستعار او هستند. این طنزپرداز با نشریاتی همچون «گل‌آقا» و «توفیق» همکار بود و در دهه ۷۰ ستون ثابتی در روزنامه «کیهان» داشت. خرمشاهی خالق دوهزار لطیفه بود و بعضی عبارت‌هایی که ساخته بود مانند ضرب‌المثل در فرهنگ مردم جا گرفت؛ از جمله: «در خانه‌ی ما رونق اگر نیست صفا هست» یا «چوب خدا صدا ندارد». از او دیوان شعری با عنوان «دیوان خرم» و کتاب «دنیای شادی‌ها» منتشر شده است.

فیروز زنوزی جلالی، نویسنده و مدرس داستان‌نویسی، (زاده‌ی ۱ آبان ۱۳۲۹ خرم‌آباد) بر اثر سرطان ریه در ۵ اردیبهشت‌ماه در ۶۷ سالگی از دنیا رفت. رمان‌های «مخلوق»، «قاعده بازی»و «برج ۱۱۰» و مجموعه داستان‌های «سال‌های سرد»، «خاک و خاکستر»، «روزی که خورشید سوخت»، «مردی با کفش‌های قهوه‌ای»، «اسکاد روی ماز ۵۴۳»، «حضور» و «سیاه بمب» از آثار به‌جامانده او هستند.

امیرجلال‌الدین اعلم، مترجم و پژوهشگر، (زاده‌ی ۱۳۲۰ تهران) ۲ خرداد بر اثر بیماری در ۷۶ سالگی از دنیا رفت. در سال ۱۳۴۸ به عنوان ویراستار در مؤسسه انتشاراتی فرانکلین مشغول به کار شد. در سال ۱۳۵۵ با همین عنوان به استخدام «سروش» درآمد و تا سال ۱۳۷۵ در مقام ویراستار ارشد و مشاور فرهنگی این سازمان مشغول به کار بود. از برخی ترجمه‌های او به این آثار می‌توان اشاره کرد: «تهوع» ژان پل سارتر، «بیگانه» آلبر کامو، «محاکمه» و «قصر» فرانتس کافکا، «تحلیلی نوین از آزادی» موریس کرفستون، «فیلسوفان انگلیسی از هابز تا هیوم» فردریک کاپلستون، «درآمدی به فلسفه» جان هرمن رندل و جاستوس بالکر، «جامعه باز و دشمنان آن» کارل ریموند پوپر، «تصحیح و تحشیه سیر حکمت در اروپا»، «فیلسوفان یونان و روم» و «فیلمنامه ماجرای نیمروز» تارانتینو.

رسول ارونقی کرمانی، نویسنده و پاورقی‌نویس مشهور و روزنامه‌نگار، (زاده‌ی ۱۳۰۹) اواخر مهر در ۸۷ سالگی در آمریکا درگذشت. قبل از انقلاب ۱۳ سال سردبیری «اطلاعات هفتگی» را به عهده داشت. از سال ۵۶ و قبل از انقلاب به آمریکا رفت و بعد از مدتی در آن‌جا مجله «تهران پست» را دایر کرد. از آثار او به «بابا نان داد»، «امشب دختری می‌میرد»، «خاطرخواه»، «خروس چهل‌تاج»، «آواره»، «شبی که سحر نداشت»، «عشق دلقک»، «دلهره» و «افسانه‌های مادر من» می‌توان اشاره کرد.

سیدبرهان‌الدین حسینی، نویسنده، (متولد ۲۴ آذر ۱۳۲۵ اصفهان) ۲۳ آذر بر اثر عارضه‌ی قلبی از دنیا رفت. معلم زبانش، احمد گلشیری، که توانایی او را در نوشتن دید او را به حلقه ادبی «جُنگ اصفهان» معرفی کرد. بعد از انقلاب به هیئت تحریریه‌ی مجله «زنده‌رود» پیوست و داستان‌ها و شعرها و نقدهایش را منتشر کرد. حسینی کتاب داستانی از خود منتشر نکرد اما در هر شماره از «جنگ ادبی اصفهان» یک داستان کوتاه داشت.

برگرفته از گزارش ندا ولی‌پور