آفتابه درخشان حقه مسلمه آن‌ها!
هکسره عنوانی ابتکاری است* که اشاره دارد به اشتباهات املایی در نوشتن ه و کسره. قاعده‌ی درست نگارش هکسره را در این نوشته می‌خوانید:
برایم پیام فرستاد که «چه آفتابه درخشانی!» پرسیدم «مگه آفتابه گرفتید؟ از این آفتابه مسی‌های دکوری؟» جواب داد «خاک تو سره بی‌ذوقت کنن، آفتابه چیه!» برایش یک عدد زبانِ دراز با چشمک فرستادم و نوشتم «مجید دلبندم، خودت به جای آفتاب درخشان نوشتی آفتابه درخشان. در ضمن سرِ من هم تهش ه نداره.» جواب داد «دسته بابات درد نکنه با این پسر بزرگ کردنش. اصلاً برو گم شو!»
خیلی دوست داشتم همان لحظه بروم گم شوم، ولی طاقت نیاوردم و باز برایش نوشتم «مگر بابای من دسته دارد؟» و چند تا چشم گرد و گشاد هم برایش فرستادم. جواب داد «وای خدا، آخرش منم مثله خودت دیوونه می‌کنی!» فکر کردم دیگر وقتش است واقعاً بروم گم شوم، ولی مگر می‌شد همان‌طور که دارم می‌روم گم شوم، فکر نکنم به معنای مُثله و اینکه مگر مثله با مثلِ و مثه فرق ندارد؟ امان از این هکسره!
«حداقل» چهار تکواژ برای صدای e یا همان کسره داریم:
۱- اضافه: دست شما، مثل من، کتاب خوب، فروغ فرخزاد
من: جان من فدای خاک پاک میهنم
او: جانه من فدایه خاکه پاکه میهنم
۲- به جای «است» و برخی حروف آخر کلمه‌ها در فارسی محاوره: حالم خوبه، می‌خوره، اگه
من: یه امشب شب عشقه، زمونه رنگارنگه
او: یِ امشب شب عشقِ، زمونه رنگارنگِ
۳- نشانه‌ی معرفه در فارسی محاوره: دختره، پسره، مغازه‌داره
من: خونه‌ی مادربزرگه هزار تا قصه داره
او: خونه‌ی مادربزرگِ هزار تا قصه داره
۴- پسوند در انتهای اسم‌ها و صفت‌ها: دهنه، انگیزه، روزنه
من: صد دانه یاقوت، دسته به دسته
او: صد دانِ یاقوت، دستِ به دستِ
باید این راهنما را برایش بفرستم، ولی چند وقتی است که رفته‌ام گم شده‌ام! همان طور که چند وقتی است جای قبلیِ کسره و ه هم گم شده و رسیده‌ایم به معضل هکسره. هم در نوشته‌های روزانه‌ی مردم و هم به‌تازگی در رسانه‌های مکتوب، از روزنامه‌ها و پایگاه‌های خبری اینترنتی بگیر تا حتا زیرنویس برنامه‌های تلویزیونی. مثل همان روزنامه‌ای که تیترِ یک زده بود «انرژیه» هسته‌ای… و لابد اگر می‌خواست شعار تزلزل‌ناپذیر چند سال پیش را تکرار کند، می‌نوشت: حقه مسلمه ماست. یادش به خیر، تا همین چند وقت پیش از این «هـ»های اضافه و غلط‌انداز در آخر خیلی از کلمه‌ها خبری نبود و حق، هنوز همان حق بود، نه حقه!
*کلمه‌ی «هکسره» را نخست‌بار وحیدآنلاین در توئیتر ساخت و به کار برد.
کانال خوابگرد در تلگرام [+]
۱۴ نظر
ممنون از مطلبتون. به تازگی متوجه شدم خیلی نوشتن من ایراد داره و سعی کردم یه مقدار بیشتر مطالعه کنم تا اینکه به این مطلب رسیدم
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C
درباره درست نویسی هست. تو یه قسمت این متن نوشته شده «به عنوان» رو نباید تو جمله به کار برد. من چند بار دیدم شما تو وبلاگتون از این اصطلاح استفاده کردین و راسشت خیلی هم متداوله. ممکنه درباره این موضوع هم توضیح بدین؟ ممنون
ایراد این چیست که بنویسیم:
چه آفتاب ه درخشان ی. اینطوری هم کسره را حفظ و صریح کرده ایم و هم به وضوح از شباهت به کلمه ی آفتابه اجتناب کرده ایم. گاهی میشه ی هم به کار برد. چون کاربرد دیگری برای ه مستقل نداریم با چیز دیگری اشتباه و ادغام نمی شود. از چسباندن بیشتر اجزای جمله اجتناب کرده ایم (که عاملی برای سخت شدن فهم ه). خواندنش سخت نخواهد بود چون چشم آدم ها به این عادت خواهد کرد، چون مشابه لاتین است. موارد دیگری مثل ای و گر داریم. اما در اینجا جدایی کامل در نگارش صورت می گیرد. حتی لزومی به نیم فاصله هم نیست. چون کسی اشتباه نمیکند که آن را به کلمه ی بعد بچسباند. به وضوح، این حرف «ه»، اضافه شده به کلمه ی قبل است. با این کار، ما گرامر فارسی را عوض نکرده ایم، بلکه فقط تغییر نگارش است.
مثال دیگه ش: امشب شب عشق ه، زمونه رنگارنگ ه.
انرژی ه هسته. یا حتی انرژی یه هسته ای (sic).
رایانه ی سریع٫ یا حتی: رایانه یه سریع٫
حالم خوب ه.
هیچ ایرادی نداره البته که شما میتونید هرجوری که دوست دارید بنویسید، فقط مطابق نگارش فارسی پر ایراده 😉
ای یاوه یاوه یاوه! 🤣
شرمنده ها، ولی چنان پرت بود پیشنهادتون که تنها همین واژه‌ها از شاملوی بزرگ در سرم مانند پتگ می‌کوبید …
آدم می‌ماند که از کجای این سخنان به پاسخ بیاغازد!
پس به همین بسنده می‌کنم که دستور و دبیره‌ی یک زبان مانند گفتگوهای روزمره سیاسی و … نیست که هر که از راه برسد یا از تاق بیفتد، بخواهد و بتواند دیدگاهش را بگوید. در این باره رای همه، گرامی نیست، چنان که در گستره‌ی آزادی بیان گفته می‌آید (و این سخن به هیچ روی ردکننده‌ی این حق کسی هم نیست.). خواهش می‌کنم رای‌زنی و رای‌مندی در این گستره را به استادان و ویژه‌کاران آن بسپرید.
[…] منبع: خوابگرد […]
خیلی خوبه. مخصوصاً به‌خاطر زبان طنزش، به هرکی که یادآوری می‌کنم لینک همین‌جا رو براش می‌فرستم.
یه سوال هم دارم. توی مثلاً دوروزه یا سه‌ساله با نوع چهارم مواجهیم؟ و آیا بین ه در آخر روزه (ماه‌رمضون) و ه در آخر دوروزه فرقی هست؟ شد دو تا 🙂
بله، نوع چهارم است.
خیر.
این مشکل من با پسر هفت ساله ام که با متد جدید در حال یادگیری نوشتن است، هم هست. گاهی مثلا می نویسد نزدیکه گرگان به جای نزدیکِ گرگان!!
ضعف سیستم آموزشی جدید در عمل باعث سردرگمی بچه ها بین ه و ِ شده است.
[…] منبع: خوابگرد […]
انتشار پست آموزشی در قالب خاطره و با زبان طنز بسیار ارزشمند و ستودنی است، با این حال استفاده اشتباه از واژگان در فرمت آموزشی ناصحیح، ارزش محتوا را زیر سوال برده و هدف را مخدوش می‌کند.
به‌عنوان مثال چگونه به عبارت «حداقل چهار تکواژ برای صدای e یا همان کسره داریم: » رسیده‌اید؟ تکواژ را می‌شناسید؟ صدای e یا همان کسره دیگر چه تعبیری است؟ اصلا چطور ممکن است درباره صدای e صحبت کنیم و بگوییم همان کسره؟ «کسره» نشانه تعریف‌شده‌ای است؛ چه اینکه به‌جز حالت اول، موارد دیگر از آن حداقل ۴تایی شما، اصلا کسره نیستند؛ پس شروع آموزش شما، با عبارت مورداشاره که مختوم به دونقطه هم شده، خود اشکال‌زدایی جدایی می‌طلبد. یا مورد چهارم گفته‌اید پسوند در انتهای اسم و صفت… گذشته از آن که این مورد به استناد کدام مرجع فارسی تبیین شده، بفرمایید بن مضارع «انگیز» چطور در میان مثال‌ها جا گرفته؟ صفت است یا اسم؟ یا «دهنه» بالذاته یک کلمه است که باید آموخته و به‌خاطر سپرده شود؛ لذا هرچند در تناسب با «دهن»، اما چرا با تفکیک در گروهی جداگانه گنجانده شده و آموزش را به بیراهه برده است؟
بار دیگر دل‌سوزی شما را ارج نهاده و از صبوری شما برای مطالعه این پیام سپاسگزارم
اول از همه که نثر نگارشتون خیلی قشنگه، ( نثره نگارشتون😁)، دوم اینکه این مشکل خیلی از ماهاست که کم کتاب میخونیم، کم با قلم رو کاغذ می نویسیم و البته کلا کم دقتیم من جمله خود من. امیدوارم یک روز بالاخره این هکسره رو یاد بگیریم
طرف می نویسه: “امروز حالم خراب هست” منظورش این بوده که “امروز حالم خرابه”(محاوره ای) یا “امروز حالم خراب است”(رسمی/نوشتاری). ولی می نویسه “هست” چیزی که تا همین پارسال نه در گفتار بود نه در نوشتار! چه جوری اینا حالیشون نمیشه که این کاربرد “هست” اصلاً تا پارسال-پیرارسال وجود نداشت؟ حتی اخیراً در تلویزیون هم دیدم. رسما دارن زبان رو آباد می کنن.
[…] ۱)خوابگردjQuery("#footnote_plugin_tooltip_2878_1").tooltip({ tip: "#footnote_plugin_tooltip_text_2878_1", tipClass: "footnote_tooltip", effect: "fade", fadeOutSpeed: 100, predelay: 400, position: "top right", relative: true, offset: [10, 10] }); […]
مرسی بابت توضیحاتتون راجع به هکسره