رضا شکراللهی: می‌خواهید رمان یا فیلمنامه بنویسید و نمی‌دانید از کجا شروع کنید و یاریگر و راهنمایی هم ندارید؟ این روزها کتابی به بازار آمده که هم کار کسانی چون شما را آسان می‌کند، هم از دردسرهای آدم‌هایی مثل من کم می‌کند. چی از این بهتر که وقتی جوانی که سودای نویسندگی دارد و به سراغت می‌آید برای راهنمایی گرفتن یا می‌نالد از این‌که کارگاه خوبی برای نوشتن در محل زندگی‌اش سراغ ندارد یا زور جیبش به برخی کارگاه‌های رمان و فیلمنامه نمی‌رسد یا چه و چه، تو بتوانی به جای غصه خوردن و همدلی کردن و راهنمایی غیرمفید کردن و عذرخواهی کردن و آخر هم شرمنده شدن، خیلی راحت بگویی برو کتاب حرکت در مه را بگیر و خوش باش!
نخست‌بار که محمدحسن شهسواری از ایده‌اش برای نوشتن کتاب حرکت در مه گفت، به رویش نیاوردم که پشتِ تحسین و استقبالم به این فکر می‌کردم که اولاً با این‌همه گرفتاری زار و زندگی و کلاس درس و رمان‌های دیگری که داری می‌نویسی، عمراً اگر فرصت کنی هندوانه‌ی این یکی را هم دستت بگیری. ثانیاً تصویری که داری از کتاب ترسیم می‌کنی آن‌قدر رؤیایی است که بعید می‌دانم به این‌سادگی تعبیر شود. نگفتم این‌ها را تا کتاب را نوشت. البته، نه به‌سادگی که، با زحمت و مشقت بسیار. و فرستاد تا بنشینم پای ویرایش آن. کتاب را که خواندم سر ذوق آمدم. آن‌قدر که بیشترین زمان و انرژی را، نسبت به همه‌ی کتاب‌هایی که در عمر کار حرفه‌ای‌ام ویرایش کرده‌ام، صرف حرکت در مه کردم. این کتاب حالا در دسترس شماست. فرقی نمی‌کند بخواهید رمان بنویسید یا فیلمنامه یا حتا نمایش‌نامه. این کتاب، همان‌طور که در زیرعنوان آن آمده، به شما یاد می‌دهد چگونه مثل یک نویسنده فکر کنید و زانوی غم به بغل نگیرید.
شهسواری با بیش از ۱۰ سال تجربه‌ی کارگاه رمان و بیش از ۱۵ سال تجربه‌ی مشاوره‌ی فیلمنامه، مجبور بوده این کار را به صورت روش‌مند انجام دهد. برای همین، حاصل آن تا کنون بیش از هفتاد رمان و شمار زیادی فیلمنامه بوده است. حدود یک‌چهارم کتاب حرکت در مه شامل مقالاتی است که قبلاً آن‌ها را نوشته بود و بیش از ۷۵ درصد آن شامل مبانی تئوریک و نیز ارائه‌ی گام به گام یک فرم هفت‌مرحله‌ای است؛ فرمی که او در کتاب حرکت در مه به رمان‌نویسان و فیلمنامهنویسان پیشنهاد داده تا بر اساس آن از یک ایده به خلاصه‌ای حداقل سه هزار کلمه‌ای در متن دراماتیک شخصیت‌محور برسند.
با این حال، کار درخشان و مؤثر دیگری که او در حرکت در مه انجام داده، پیاده کردن این فرم پیشنهادی روی یک رمان فرضی در همین کتاب است، که باعث شده جنبه‌ی کارگاهی آن قوی‌تر شود و داستان‌نویس یا فیلمنامهنویسی که در آغاز راه است، چراغی پرنورتر برای حرکت کردن در این مسیر مه‌آلود داشته باشد و ببیند چطور می‌توان از ایده‌ی خلق یک اثر داستانی به یک خلاصه‌ی راهگشا رسید و نوشتن را شروع کرد.
بخش‌هایی از مقدمه‌ی کتاب حرکت در مه
این کتاب و سایر کتاب‌های آموزشی ممکن است به درد کسانی بخورند که یقین دارند نابغه نیستند، اما در عطش آفرینش اثری نبوغ‌آمیز می‌سوزند… نه تنها این کتاب، که هیچ‌گونه آموزشی به درد نوابغ نمی‌خورد. در طول تاریخ، تعاریف زیاد و گاه متضادی از نبوغ و نابغه ارائه شده که فعلاً با آن‌ها کاری نداریم؛ اما نوابغ جملگی در یک چیز مشترک‌اند: موضوعات را به قبل و بعد از خود تقسیم می‌کنند… اگر گمان می‌کنید رمان‌نویسی به قبل و بعد از شما تقسیم خواهد شد، همین الان این کتاب را ببندید و ادامه ندهید.
بهترین دوره‌های آموزش هنر و بهترین کتاب‌ها در این زمینه آن‌هایی نیستند که راه‌های موفقیت، تکنیک‌ها و فنون را به ما می‌آموزند، بلکه آن‌هایی هستند که هنرجو را سر ذوق می‌آورند تا هر چه زودتر به خلوتش بگریزد و بنشیند به آفریدن. اگر این کتاب نیز بتواند به مرحله‌ی والای وصف‌العیش برسد، نگارنده خود را در رسیدن به اهدافش موفق می‌داند.
در پشت جلد کتاب حرکت در مه نیز چنین آمده: کتابی که در دست دارید به طور مشخص بر داستان‌نویسی (داستان کوتاه، داستان بلند و رمان) متمرکز است، اما آگاهانه به گونه‌ای تنظیم شده که بخش اعظم آن برای فیلمنامهنویسان در دو حوزه‌ی طراحی شخصیت و پلات، و نیز برای نمایش‌نامه‌نویسان در امر خطیر شخصیت‌پردازی کاملاً قابل استفاده باشد.
حرکت در مه محمدحسن شهسواری را نشر چشمه در ۷۲۱ صفحه با قیمت ۵۵ هزار تومان منتشر کرده است. تخفیف ویژه در نمایشگاه کتاب.
باز هم اگر در تهیه‌ی این کتاب تردید دارید، کافی است هر جا آن را دیدید، نگاهی دقیق به فهرست مفصل آن بیندازید. مثلاً بخش اول کتاب ۸ فصل دارد با شمار بسیاری زیرشاخه که عنوان فصل‌های آن عبارت است از: آشنایی با چند واژه‌ی اصلی درام، ژانر و سفر پی‌رنگ، خودتان را اندکی دقیق‌تر بشناسید، تغییر، تغییر و باز هم تغییر، کلمه ناموس نویسنده است، فصل‌بندی در رمان، اصول چهارگانه‌ی ریتم و تمپو در رمان، نشان دادن و گفتن.
۳ نظر
ممنون از محمدحسن شهسواری و عرض یک خسته نباشید به او. یکی از علاقه های من آشنایی با چند و چون فیلمنامهنویسی است. امیدوارم اقلا ذره ای بتوانم مثل محمد حسن شهسواری عزیز بیاندیشم. شب ممکنش را بسیار دوست میدارم
شنیده بودم که آقای شهسواری این کتاب آموزشی را نوشته است. با اشتیاق آن را تهیّه کردم و بلافاصله متوجه شدم که با چه اثر سترگی روبرو شده ام. این کتابی دلی و دلاورانه است. دلی از این جهت که یک عاشق داستان نویسی آن را نوشته است و به رغم روش‌مند بودن‌اش بازی‌گوش و طناز است، و دلاورانه است به این خاطر که نوشتن کتابی با این حجم درباره‌ی مقوله‌ی حساس داستان گویی جرأت و قدرت نویسنده ای را می خواهد که بیش از دو دهه است کاری جز خواندن و نوشتن و تدریس انجام نداده است. حرکت در مه مخاطب خلّاق می خواهد… مایل‌ام سر یک فرصت مناسب راجع به آن بنویسم، چون به نظرم این کتابی‌ست که در تاریخ ادبیات ایران بی سابقه است.
من این کتاب رو خوندم و حضوری به خود آقای شهسواری تو جلسه بررسی کتاب هم تبریک گفتم. حتی ازشون پرسیدم خودشون می‌دونستند دارند چه کتاب مفیدی می‌نویسند؟