تجربه‌ی زندگی، تساهل را در من درونی کرده است
یک‌شنبه، ۱۱ بهمن‌ماه، در تالار اجتماعات شهرکتاب مرکزی تهران برنامه‌ای متفاوت برگزار شد: جشن آغاز نودمین سال زندگی احمد سمیعی گیلانی، پژوهشگر، مترجم، ویراستار و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
«می‌خواهیم در شادی اهل فرهنگ بیشتر سهیم باشیم و از این به بعد روز تولد دوستان را کنار یکدیگر جشن بگیریم. چندی ست اخبار مربوط به تشییع جنازه‌ها و مراسم‌های ختم بیشتر شده و مدام خبرهایی از این دست به گوش‌مان می‌رسد. فکر کردیم کاری کنیم که در شادی‌ها نیز همدیگر را ببینیم.» این را علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی موسسه شهر کتاب گفت.
علی‌اصغر محمدخانی، تلفیق سنت‌مداری و نوجویی، پشت کار، سرزندگی، تسلط کامل به ریزه‌کاری‌های زبان فارسی، داشتن روحیه کار جمعی و صراحت لهجه در کار علمی را جزو خصایص سمیعی برشمرد.
سپس مهدی فیروزان، مدیرعامل موسسه پشت تریبون قرار گرفت. او از دلایل افول تمدن‌ها سخن گفت و رشته کلام را به سیستم‌ها کشاند: «هرگاه تمدن‌ها برای مسائلی که با آنها روبرو می‌شوند پاسخ‌های جدید ارائه نکنند، در مسیری جز زوال قرار نخواهند گرفت. ما بایستی برای مشکلات جدیدی که در جامعه ظاهر می‌شود پاسخ‌های جدید عرضه کنیم و اگر برای مشکلی که از دیرباز داشته‌ایم و دیروز هم پاسخی مناسب به آن داده‌ایم، از همان پاسخ دیروز استفاده کنیم، وارد مرحله نابودی شده‌ایم. تاریخ تمدن‌ها نشان می‌دهد هر تمدنی که در برابر مسائل امروزش از پاسخ‌های درست دیروزی استفاده کرده رو به زوال می‌رود.»
فیروزان با بیان نکته فوق افزود: «تمدن یک سیستم است. فرد نیز، هم در زندگی اجتماعی و هم در زندگی شخصی یک سیستم به حساب می‌آید. سیستم‌هایی موفق هستند که در برابر مسائل روزانه‌شان پاسخ‌های روزآمد ارائه کنند و آقای سمیعی یک سیستم موفق است و از دیگر سو در سیستم بزرگ‌تری به نام تمدن، او سلولی است که برای نوبه‌نو شدن همواره به شکلی خستگی‌ناپذیر تلاش کرده است. در بحث ویرایش، پاسخ‌های آقای سمیعی همواره نو شده و پیشنهاد امروز وی با نگاه شش‌ماه قبل‌شان یکی نبوده؛ چرا که توانسته با تحولات زبان‌شناسی همگام شود و تاثیرات گسترش روزافزون رسانه را به خوبی درک کند.»
موسی اسوار، رئیس شورای عالی ویرایش، سمیعی را پیر جوان‌نهاد نامید و گفت که این خصیصه را در حوزه‌های کاری و شخصی وی به راحتی می‌شود تشخیص داد. به عقیده اسوار نوجویی و نوآوری جزو خصایص سمیعی محسوب می‌شود: «ایشان مدیریت گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پذیرفتند و طرح‌هایی روزآمد را در این حوزه به تصویب رساندند. جزو کسانی بودند که زودتر از خیلی‌ها با شعر شاملو ارتباط برقرار کردند و برخی رمان‌های ایرانی را هم خیلی زودتر از دیگران مطالعه کردند. وقوف ایشان بر شعر امروز و جستجوی ریشه‌های این شعر در ادبیات کهن، هم نشانه اعتقادشان به ادبیات نوست و هم نشانه تسلط‌شان به ادبیات قدیم. در جلسات مربوط به رسم‌الخط فارسی دیدگاه‌های آقای سمیعی همواره ناظر بر دغدغه‌های نسل معاصر بوده و جریان‌ها و تحولات جدید را مد نظر داشته‌اند.» 
اسوار ایثار علمی و داشتن روحیه کار جمعی را از خصایص دیگر سمیعی برشمرد و تاکید کرد: «اگر ایشان به کار جمعی و به ایثار علمی نمی‌پرداخت شاید به اندازه ده برابر تالیفات و ترجمه‌های کنونی، کتاب و مقاله به چاپ می‌رساند، اما فعالیت‌های آموزشی و حمایتی که از نوکاران عرصه قلم و پژوهش داشته وقت زیادی را از ایشان گرفته است. در توانایی و ایثار ایشان درحوزه ویرایش باید گفت در موارد متعددی مقالاتی که استاد سمیعی ویراستاری کردند متفاوت شده و به تعبیر زنده‌یاد رضا سیدحسینی، ویرایش سمیعی به مقاله جان بخشیده است.»
جریان سازی علمی را هم اسوار از ویژگی‌های سمیعی دانست و گفت: «ایشان هر کجا رفته کلاس و دوره ویرایش راه انداخته است. مجموعه «سخن فارسی» را قبل از انقلاب مدیریت کرده و ایده فرهنگ آثار را هم نخستین بار ایشان مطرح کردند که با سرپرستی زنده‌یاد سیدحسینی و جمعی از فرهیختگان به سامان رسید و بعد «فرهنگ آثار ایرانی، اسلامی» را پیشنهاد دادند که دو جلد آن به چاپ رسیده است.»
اسوار با اشاره به دقت و تسلط جامع سمیعی به نقل از دیگر کارشناسان ادبیات فارسی گفت: تقریبا همه بر این باورند که اگر آقای سمیعی به تصحیح متون ادبیات کلاسیک فارسی نیز می‌پرداختند، بنا به پشتکار و دقت ایشان ما اکنون با نسخه‌هایی کاملا دقیق و تصحیحاتی پاکیزه از آن آثار روبرو میشدیم.
علی‌اشرف صادقی، عضو شورای عالی ویرایش و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی سخنران بعدی برنامه بود. وی به قریب به ده سال تلاش سمیعی در مقام سردبیری فصلنامه «نامه فرهنگستان» اشاره کرد و به نوع فصل‌بندی و عنوان‌بندی فصول مجله پرداخت و از تاثیرگذاری سرمقاله‌های سمیعی در این مجله نیز سخن گفت.
«دانش‌آموزان از پله‌های عمر معلمان خود بالا می‌روند» هوشنگ مرادی کرمانی، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی با نقل جمله فوق از کتاب مدیر مدرسه جلال آل‌احمد سخنان خود را آغاز کرد و گفت: «در فرهنگستان در هر جلسه‌ای همه منتظر اظهار نظر آقای سمیعی می‌مانند. آمدن یا نیامدن ایشان به جلسه برای همه حاضران اهمیت ویژه‌ای دارد. رسیدن به این جایگاه در فرهنگستان نشانه موقعیت ممتاز ایشان به حساب می‌آید.»
طهمورث ساجدی، استاد زبان و ادبیات فرانسه، هم ترجمه‌های سمیعی را در کنار ترجمه‌های سیدحسینی، سعادت و نجفی از ادبیات فرانسه جزو ترجمه‌هایی دانست که در دوره فوق لیسانس برای مقابله با متن اصلی و آموزش ترجمه مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی تخصص اصلی سمیعی را در حوزه ترجمه، ادبیات قرن ۱۸ فرانسه یا قرن روشنگری و فلاسفه دانست و اظهار کرد: «توانایی ایشان فقط به این حوزه محدود نمانده و آثاری از قرن ۱۹ و حتی قرن بیستم را نیز با موفقیت ترجمه کرده‌اند.»
اما آخرین سخنران مردی بود که گام به ۹۰ سالگی می‌نهاد: احمد سمیعی گیلانی که اگرچه بنابه گفته خودش سال ۱۲۹۹ در کوچه افشارها در سنگلج تهران تولد یافته، لهجه‌ای گیلانی داشت. او گفت: «همچنانکه سعدی به سیر آفاق و انفس پرداخت و نتیجه گرفت که قرار نیست همه چیز آرمانی باشد و اگر به تغییر آنچه از آن ناراضی هستید بپردازید باز با نمونه دیگری روبرو خواهید شد که رضایت کامل‌تان را در پی نداشته، من نیز در طول زندگی به این نتیجه رسیده‌ام که خیلی از حرف‌های آرمانی چیزی جز خیال نیست و به همین دلیل با سعدی بیشتر انس دارم تا با حافظ که می‌‌خواهد فلک را سقف بشکافد و طرحی نو دراندازد.»
سمیعی افزود: «من متوجه شده‌ام که انسان باید در زندگی‌اش گذشت و ایثار داشته باشد و خیلی از ضعف‌های دیگران را ببخشد؛ چرا که خود همان فرد شاید دچار ضعف‌های بیشتری باشد. همه ما وقتی با گناه دیگران روبرو می‌شویم، خطاکار بودن خود را فراموش می‌کنیم. اگر ماشین اندیشه‌نگار وجود داشت، همه ما سرافکنده میشدیم؛ بنابراین چرا نباید بخشید؟ چرا باید سخت‌گیری کرد؟ چرا باید در برابر خطاهای دیگران به تندی جبهه گرفت؟ وقتی انسان زندگی را خوب تجربه کند به نتیجه‌ای جز تساهل نخواهد رسید و تجربه‌هایی که در زندگی کسب کرده‌ام تساهل را در من درونی کرده است.»
در پایان این مراسم هدایایی به رسم یادبود از طرف شورای عالی ویرایش و شهرکتاب و دوستان استاد سمیعی به وی اهدا شد. در این مراسم استادانی چون ضیا موحد، محمد روشن، هوشنگ رهنما، اسماعیل سعادت، مهستی بحرینی، مهشید نونهالی، علی‌محمد حق‌شناس، حسین معصومی‌همدانی، توفیق سبحانی، اصغر دادبه و … حضور داشتند.
:: گزارش تصویری خبرگزاری مهر
بدون نظر