تازگی نسخه‌ای جدید از فرهنگ گزیده‌ی شاهنامه، همان‌که اهل ادبیات به‌نام «واژه‌نامک» عبدالحسین نوشین می‌شناسندش، منتشر شده است، با تصحیح و تحقیق و افزوده‌های سید علی ملکوتی.
اجل مهلت نداد تا عبدالحسین نوشین خود شاهد انتشار واژه‌نامک باشد؛ پس از مرگش در ۶۶ سالگی در سال ۱۳۵۰ واژه‌نامک را پرویز خانلری در انتشارات بنیاد فرهنگ ایران چاپ کرد و چاپ دوم آن هم همان سال به‌کوشش مصطفی شهابی در انجمن آثار ملی منتشر شد.
ابوالفضل خطیبی، که سرشناس است و صاحب اعتبار در شاهنامه‌پژوهی و هم فرهنگ‌نویسی، در مقاله‌ای مبسوط با عنوان «نگاهی به فرهنگ‌های شاهنامه (از آغاز تا امروز)»، که سال ۱۳۷۹ در «نامه‌ی فرهنگستان» منتشر شد، واژه‌نامک عبدالحسین نوشین را «بسیار کم‌نقص‌تر از دیگر فرهنگ‌های شاهنامه» توصیف کرد و درباره‌اش چنین نوشت:
«عبدالحسین نوشین، پس از سال‌ها تحقیق در شاهنامه و تصحیح بخش‌هایی از آن و نیز نقد و بررسی فرهنگ‌های شاهنامه، خود به تدوین فرهنگی همت گماشت که بسیار کم‌نقص‌تر از دیگر فرهنگ‌های شاهنامه است.
واژه‌نامک براساس پنج نسخه‌ی معتبر شاهنامه (نسخه‌های خطی موزه‌ی بریتانیا، کتاب‌خانه‌ی عمومی لنینگراد، قاهره و دانشکده‌ی خاورشناسی فرهنگستان علوم شوروی) تدوین شده اما ارجاع ابیاتِ شاهد به شاهنامه‌ی چاپ انستیتوی ملل آسیاست.
یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی واژه‌نامک شرح بسیاری از ترکیبات به‌کاررفته در شاهنامه است که در فرهنگ‌های قبلی، از جمله فرهنگ ولف، نیامده است. به‌علاوه در مقایسه با فرهنگ‌های دیگر شاهنامه، واژه‌ها دقیق‌تر معنی شده است. اما، در مواردی، در شرح برخی واژه‌ها، نارسایی‌هایی به چشم می‌خورد که علی رواقی در مقاله‌ی “نگرشی در فرهنگ‌های شاهنامه” از آن‌ها یاد کرده است.»
نسخه‌ی جدید واژه‌نامک عبدالحسین نوشین، که تازگی با عنوان اصلی فرهنگ گزیده‌ی شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و زیرعنوان «جلوه‌های زیباشناختی واژه‌های گزیده‌ی شاهنامه» منتشر شده، حاصل حدود بیست سال پژوهش و تصحیح سید علی ملکوتی و افزوده‌های او بر واژه‌نامک سترگ نوشین است.
زنده‌یاد ملکوتی، که دبیر بازنشسته‌ی ادبیات بود، نیز همچون عبدالحسین نوشین فرصت نیافت تا نسخه‌ی نهایی چاپ‌شده‌ی کتاب را در دستانش بگیرد. او یکم مرداد ۱۴۰۰ درگذشت.
سید علی ملکوتی در پیش‌گفتار کتاب، پس آن‌که به‌طور مفصل شرح داده اصلاً چه شد که مجبور شد به‌سراغ واژه‌نامک برود، نوشته است که وقتی فصل به فصل شاهنامه را می‌خوانده و به واژه‌نامک رجوع می‌کرده، از واژه‌های دیریاب که در آن نبوده یادداشت برمی‌داشته و نهایتاً در حین خواندن و یادداشت واژه‌ها بر آن شده تا واژه‌نامک را همراه با افزوده‌های لغات و ترکیبات یادداشت‌شده بار دیگر چاپ کند.
فرهنگ گزیده‌ی شاهنامه را نشر آفرینه در ۷۲۸ صفحه منتشر کرده است با شمارگان ۱۲۵ نسخه.
پیوندها:
ـ شکوه شاهنامه
ـ شاهنامه‌ی فردوسی با تصحیح انتقادی مهری بهفر
بدون نظر