در روزگار قدیم که زبان فارسی فقط قلمروِ شاعران و ادیبان بود و مثل امروز نبود که همه و همه از صبح تا پاسی از شب به نوشتنِ انواع پیام‌ها بر در و دیوار سایت‌ها و شبکه‌ها و موبایل‌ها و تبلت‌هایشان مشغول باشند، بعضی فعل‌ها را به صورت دعایی مینوشتند. مثلاً حافظ می‌نوشت:
ساقیا آمدن عید مبارک بادت
وان مواعید که کردی مرواد از یادت
یعنی یک «الف» دعایی وسط فعل می‌کاشتند تا معنای امید و دعا بگیرد و بشود فعل دعایی. حافظ برای اینکه بگوید «امیدوارم وعده‌هایت را فراموش نکنی»، به جای «مرود» می‌نویسد «مرواد». یا مثلاً فعل «مکنادِ» مولانا در دیوان شمس:
تبریز از او چو آسمان شد
دل گم مکناد نردبان را
برای خود ما هم حتماً پیش آمده که گاهی هنگام تشکر، به شوخی گفته‌ایم «دست شما درد نکناد.» می‌بینید که چیز غریبی نیست. ولی یکی دو فعل دعایی هست که هنوز بر زبان ما جاری ست و همه‌ی ما بسیار از آن‌ها استفاده می‌کنیم. یکی از آن‌ها «دست مریزاد» است. «مریزاد» صورتِ دعایی فعل «مریزد» به معنای مجازی «نلرزد» است و «دست مریزاد» جمله‌ای ست که در معنای «آفرین» برای تحسین دیگران به کار می‌بریم، اما برخی از ما به اشتباه آن را «مریضاد» می‌نویسیم. «مریضاد» یک غلط املایی شایع است که هیچ معنایی ندارد.
اما اگر خیال کرده‌اید مشکل من نوشتن «مریزاد» با «ضاد» است، خیال باطل کرده‌اید! دست من از جایی شروع به ریزیدن کرد که دیدم یکی از خوانندگان، خوشحالی و تشکرش را به این شکل نوشته: «دم‌تون گرم، پس مریضاد.» حالا شما بفرمایید با این «پس مریضاد» چه کنم من!
۳۴ نظر
چه مطلب خوبی. دست مریزاد!
خواهش می‌کنم. نظر لطف شما ست.
بینهایت ممنون. من از این دست مریزاد خیلی خوشم میومد و زیاد ازش استفاده میکردم، معنای دقیقش رو نمیدونستم فکر میکردم مترادف دست خوش هست. ممنون از اینکه به این سادگی و شیوایی توضیح دادین.
سلام.یادم میاد تو کتاب ادبیات دبیرستان دست مریضاد نوشته شده بود به معنی دستت به درد و مرض مبتلا نگردد، این دست مریزاد برای من غیرقابل قبوله چون جور دیگه یادگرفتم!!!!
هر جور که یاد گرفته باشید، مریضاد غلط است و بی‌معنی. شاد باشید.
م اول این کلمه م نهیِ مثل مکن هست، و اگه مریض رو ریشه قرار بدیم فکر نکنم معنای مقصود شمارو بده..
بسیار بسیار ممنون فقط در نهایت دست مریزد یعنی دستت نلرزد؟ …یعنی همیشه محکم باشی و قوی و دستت نلرزد ؟
سلام بزرگوار.سختی کار اینجاست که یک عمر یادگرفتیم زغال و تاوان نوشتن آن به این صورت ذغال ازدست دادن یک نمره بود و حال اگر بنویسیم زغال به بی سوادی محکوم میشویم!!!!
سلام بزرگوار.سختی کار اینجاست که یک عمر یادگرفتیم “زغال” و تاوان نوشتن آن به این صورت “ذغال” ازدست دادن یک نمره بود و حال اگر بنویسیم “زغال” به بی سوادی محکوم میشویم!!!!
دست مریزاد!
کاملا حق با شماست، شنیدم که این جمله دعایی برای ساقی ها در گذشته بکار میرفته که همانطور که فرمودید به معنی دستت نلرزد،
ضمنا جمله “کج دار و مریز” هم مشابه همین است، که گاهی به اشتباه می نویسند “کج دار و مریض”، این جمله نیز دقیقا مریز به همان معنایی که در جمله ی دعایی قبلی به کار رفته بود معنی می دهد،
با تشکر
نظرمن هم همین است
آقا واقعا استفاده کردیم دس مریضات
اصطفاده کردیم. دثط مریذات
چغدر لوثیمه ای تو. یحنی چی که نوشطی دس مریضات، دثط مریذات، بیکاره آغا
عالی بود،استفاده کردم
متنی سراسر آموزنده و دلنشین را به اشتراک گذاشتید ، ممنون که وقت با ارزشتون رو صرف آموزش دیگران کردید…???
باسلام و عرض ادب خدمت دوستان عزیز دست مریزاد و کجدار و مریز نشأت گرفته از واژگان مصرفی درخراباتیان بوده که کج نگهدار تا جام ازمحتوا تهی نگردد که بعدها بمعنی تحسین بمفهوم دست مریزادکه از همان فعل نریزد زیبا سازی شده است و درجواب دوستمان ذغال را مثال زدند اصلا پس از انتخاب حروف عربی دال غیرمنقوط نداشتیم همه کلماتی را امروزه با دال نوشته میشود با ذال مینوشتند بعد ها زبان شناسان را زا و دال را اضافه و تفکیک کردند هیچوقت ذغال را نمیتوان با ز زغال نوشت
دست مریزاد هم از اول بهمین شکل بوده حال عده ای بغلط دستمریضاد نوشته اند دال بر صحیح بودن کلام نیست حتی دربسیاری کتب نوشتن را نبشتن دیده ایم زیبا سازی زبان شناسان باعث.شده است که کلمات امروزی مطرح گردد
موفق باشید
سلام بر شما
اگر به متون کتاب های کهن فارسی مراجعه کرده باشید خواهید دید که بهتر است بنویسیم” زغال “چرا که در متون گذشته” زگال”(زغال) را با “ز”مینوشتند نه”ذ”.
برقرار باشید.
سلام حضرات خوبین همگی ،،؟
دوستان زیاد سخت نگیرید زبان فارسی ما از زمانیکه عزیزان برای نوشتن پیام و یا چت کردن سلام رو( س) و خواب رو خاب باهم حرفربزنیم رو بحرفیم .بامن تماس بگیر رو (بم بزنگ) و و و امثتلهم رو باب کردن چه توقعی هست دیگه دست مریزاد یا ضاد یا ظاد یا ذاد باشه من از اون روزی میترسم که پیامی برام بیاد بااین مضمون
(( س خ چ ک ق ز ا ل ن ه ؟ ت ک م ل ا و ر ت ن ک گ
ح ب ی ا م ه ی تب ت خخخخ ?
ا ی ه دع ذی س گ ش ?
ا ک ن م ب ن ب ف ک ک د ب ا ?
?????????
?????????
الان چی میگین ؟؟حالا مریضاد و مریزاد ذددداصلا دیده میشه میون اینهمه حروف نارنجک خورده
(خ).(ا).(ب).(م).(ک).(ن).(ب).(ا).(م)(ب)?
خب.اگه.با.من.کاری.ندارید.با.اجازتون.من.برم
داداش امیر مهدی ژوله کی بودی تو 🙂
قوه تفکرتان مانا
سلام
سپاس از مطلب زیباتون
بفرمایید در جواب دست‌مریزاد، چه باید بگوییم؟
تشکر یا هر دعای خیری که دل‌تان می‌خواهد.
بابا جون چرا ما مونده ایم که فقط لقمه های آماده و جویده را پایین بدیم. بابا جون هر فعلی یا بهتر این که اکثر افعالی را که بخوایم منفی کنیم می تونیم با اضافه کردن حرف میم به اول اون فعل انجام بدیم. مثلا، بریز. مریز. (دست بریزاد. یعنی الهی قدرت دستت کم بشه و هرچی تو کفت هست یا دستت هست بریزه. و دست مریزاد یعنی خدا قوت به دستت بده تا هرچی در کفت هست نیزه. و اما بابا جون، دستت به مریضی دچار بشه. یعنی دستت به مرض دچار بشه، که نتونی کاری را انجام بدی. اما بابا جونم. دست مریضاد ،مخفف دستت مریض مباد هست. دست مریضاد (یعنی الهی که دستت هیچ وقت به مرض دچار نشه و توان و قدرت دستت همیشه حفظ بشه) این دو تا جمله، دست مریزاد و دست مریضاد، یه جورایی هم دیگه را پوشش می دن و باعث کامل شدن یک دیگر و تأیید هم می شن. ولی فعلا دست مریضاد در ادبیات قدیم مرسوم نبوده است. فهمیدی بابا جونم. پس هر دوتا فعل را با سلیقه ی خودت با قوت و اعتماد به نفس بکار ببر بابا جون.
دوست عزیز
توجه دارین که ” دست مریزاد ” به صورت ” دست مریزد ” هم معنی داره ، ولی ” دست مریضد ” هیچ معنایی نداره .
نمیشه شما همین طوری برای دیگران تجویز کنین که یه چیز جدید رو ، حتی اگه امکان غلط بودنش وجود داشته باشه ، تو نوشتار روزانه شون استفاده کنن … اونم با قوت و اعتماد به نفس ...
سلام
حالا که نوشتار فارسی توی چت ها بکلی وارونه شده:
به و که را مینویسند ب و ک
و برعکس جاهایی که کسره اخر کلمه میاد را ه اضافه میکنند
مثلا رفتم پیشه بابام…این کتاب ماله منه!!!
با درود و سپاس متاسفانه خط کنونی فارسی خیلی کارآمد و رسا نیست و بسیاری از واژگان چند جور تلفظ می شوند که باعث اشتباه خوانندگان می گردد در حالی که در خط اوستایی که تکامل یافته خط پهلویست واژگان به همان شکل که تلفظ می شوند نوشته می شوند و به اعتقاد خط شناسان کامل ترین خط دنیاست ولی هیچکس از ترس حرفی از آن نمی زند.
سلام متشکرم از توضیح مبسوط و زیبای شما
مصطفی از مشهد
باحال بود مرسی
خداوند منان حفاظتان دارد
بهره جستیم و کمی به فیض این جالب معانی که از سمت اساتید درباره این قبیل الف فوران گشت ک به الف دعایی تعبیر شد گویی عیشی نیوش کرده ایم
علی حال شادمان گشتیم و خرسند به دادار حکیم میسپاریمتان عزت مزید یا حق…
چقدر شیرین و دلنشین نوشتین
آقا این که چیزی نیست من زمانی که نوجوون بودم میگفتم دست وریدار ( دست بردار) تا همین الان که نزدیک سی و پنج سالمه داداشم ول کن این قضیه نیست
منم یه جا خوندم که بزرگواری نوشته بود: دست مریضا ???