اووه تیم (Uwe Timm) امروز ۷۵ ساله شد
نویسنده‌ی مهمان: حبیب حسینی‌فرد
«من به خاطر بوی پرتقالی که در کودکی از ایتالیا آورده بودند و از خوش‌بویی آن را با پوستش خوردم، به خاطر توصیفی که گوته از رم کرده است، به خاطر هیجان و شیفتگی‌ام به فیلم‌های ایتالیایی پس از جنگ جهانی دوم و… دو سالی را با همسرم در رم به سر بردم؛ در شرایطی نه چندان آسان، آن هم در موقعیتی که ایتالیا به لحاظ سیاسی نابسامان بود و درگیر ترورهای بریگارد سرخ و گروه‌های راستگرای مقابل و… در همین دو سال متوجه شدم که نبودن در آلمان چه پیامدی برای من به عنوان یک نویسنده دارد. در واقع برایم هرگز قابل تصور نبوده که از سفر به خارج به آلمان بازنگردم یا مهاجر و پناهنده بشوم. مسئله هم به زبان برمی‌گردد. برایم بدبختی خواهد بود که برای مدتی زیاد همچون پناهنده‌ای که اجازه‌ی ورود به کشورش را ندارد، دور از آلمان زندگی کنم و نتوانم همچون ماهی در دریای زبان آلمانی شنا کنم، با مردم به زبان خودم صحبت کنم و متوجه بشوم که کدام واژه‌ها به زبان راه یافته‌اند…»
• اووه تیم از فعالان انقلاب دانشجویی ۱۹۶۸ بود و رمان «تابستان داغ» که اولین اثر داستانی او به شمار می‌رود هم روایتی از این جنبش و آرمان‌ها و سرخوردگی‌ها ست. او در سال ۲۰۰۵ هم کتاب «دوست و بیگانه» را منتشر کرد که روایت دیگری از آن جنبش است و دوستی نزدیکش با بنو اونه‌زورگ که سال ۱۹۶۷ در تظاهرات علیه دیدار شاه از برلین با تیر پلیس کشته شد و ماجرای تیری که او را کشت، موضوع روایتی داستانی می‌شود. [ادامــه]
• مضمون اصلی فعالیت ادبی تیم اما شخم‌زدن گذشته‌ها و ممانعت از این است که نگوییم «بر گذشته‌ها صلوات»، تا دریابیم که خوب و بد تاریخ معاصر ما از کجا نشئت می‌گیرد. او مدتی را در نامبیا به سر برده تا رمان «مورنگا» را بنویسد. رمان داستان جنگ بی‌رحمانه‌ی آلمان قیصری در سال ۱۹۰۴ علیه شورشیان در مستعمره‌ی آلمان در جنوب غربی آفریقا را به تصویر می‌کشد تا نشان دهد که ریشه‌های نژادپرستی و میلیتاریسم در فرهنگ سیاسی آلمان به کجا برمی‌گشته و آن ماجرا چه نقشی در دو جنگ جهانی داشتند که آلمان به راه انداخت.
• محور رمان «سوسیس با ساس کاری» او زنی ست اهل هامبورگ که سربازی از خدمت گریخته در جریان جنگ جهانی دوم را در خانه‌ی خود پنهان کرده است. زن دل‌بسته‌ی این سرباز می‌شود و مایل نیست که از خانه‌اش برود. لذا پایان جنگ و شکست آلمان هیتلری را هم از او پنهان می‌کند تا جوان هم‌چنان در خانه‌ی او بماند. روزی دیدن تصویر دو قربانی جنایات رژیم نازی‌ها در صفحه‌ی اول یک روزنامه، زن را هم از خود بی‌خود می‌کند و دیگر ادامه‌ی دروغ برای خودش هم مشکل می‌شود. جوان را صدا می‌کند و بالأخره پایان جنگ را به او می‌گوید. از این‌جا به بعد باز هم دروغ‌هایی دیگری شکل می‌گیرد که اساس آن فراموش‌کردن گذشته‌ها ست: «هر چی بوده دیگه گذشته.»
• در کتاب «مثلاً برادرم» تیم با استناد به نامه‌های بردار کشته‌شده‌اش در جنگ جهانی دوم، روایتی از پلشتی جنگ به دست می‌دهد و این‌که چگونه انسان می‌تواند به راحتی به حیوان بدل شود؛ تسویه حسابی از منظر عضوی از یک خانواده‌ی جنگ‌دیده با نسل جنگ و روایتی از اعماق روح و روان انسان‌ها که چگونه می‌تواند تیره شود یا تیرگی خود را به نمایش بگذارد. این کتاب هم به نوعی شرح می‌دهد که طغیان نسل دهه‌ی هفتاد چه ربطی به سکوت نسل گذشته (نسل جنگ) و تلاش این نسل برای سرپوش‌گذاشتن بر جنایت‌ها و ممانعت از گشودن پرونده‌ی آن دارد.
تابستان داغ، مثلاً برادرم و قرمز که در میان دو کتاب دیگر منتشر شد نیز موضوعی مرتبط با جنبش دانشجویی سال ۱۹۶۸ دارد.
• اووه تیم در مفهوم عام، نویسنده‌ای ست سیاسی که نابسامانی‌های فرهنگی و اجتماعی و تاریخی را زیر ذره‌بین می‌گذارد و ریشه‌ها و ابعاد بی‌عدالتی‌ها و نابرابری‌ها را می‌کاود. او صرفاً در آثارش نیست که این گونه است. اخیراً که از سوی سازمان ملل به اردوگاه پناهندگان دارفور سودان در چاد به مأموریت رفته بود، در شرحی که از این دیدار نوشته، از جمله به جنبه‌ای منفی از گلوبالیزه‌شدن اقتصاد می‌پردازد که به رغم فشار نهادهای بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول بر کشورها برای قطع حمایت‌های دولتی از تولید، این سیاست چگونه در خودِ اروپا هم‌چنان دنبال می‌شود و تأثیرات منفی آن را کجا می‌توان دید: «محصولات کشاورزی ما در اروپا که با سوبسیدهای دولتی ارزان تولید شده‌اند به آفریقا سرازیر می‌شوند و محصولات خود قاره را در رقابت بر سر قیمت از پا در می‌آورند. نیروی کار بیکارشده از این ماجرا بخشی از مهاجرانی را تشکیل می‌دهند که هر روز برای رزق و روزی به سوی اروپا روان اند و آن وقت ما خودمان را به نادانی می‌زنیم که این مهاجران از کجا می‌آیند.»
• از اووه تیم کتاب‌های «مثلاً برادرم»، «قرمز»، «شکارچی انسان»، «راه دور از خانه»، «درخت مار» و «مورنگا» به فارسی ترجمه شده‌اند. آثار او بالغ بر ۲۰ کتاب داستان و شعر است که به بیش از ۲۰ زبان دیگر هم ترجمه شده‌اند. او که از مطرح‌ترین نویسندگان معاصر آلمان در سطح بین‌المللی ست، فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی هم می‌کند. اووه تیم امروز (۳۰ مارس) هفتاد و پنج ساله شد.
از حبیب حسینی‌فرد در خوابگرد:
:: چشمک زدن با سبیل افتاده‌ی مردان!
آیا نقطه‌ویرگول در ادبیات جهان در حال منسوخ‌شدن است؟
:: زندگیِ ۳۰۰ ساله‌ی ماشین تحریر
در روزگاری که وودی آلن، پل استر و اسکورسیزی هنوز با ماشین تحریر می‌نویسند
:: آیا حق خودکشی هم جزو حقوق بشر است؟
زمانی برای خودکشی فریتس راداتس در دقیقه‌ی نود
بدون نظر