می‌توان احساس کرد که بهرامی آثار جنایی مدرن فرانسوی به خصوص ژرژ سیمنون را مطالعه کرده و از آقای بهرامی، منشی و مترجم موسیو وستداهل سوئدی (رئیس نظمیه) یک ژول مگره فارسی و از تهران احمد شاهی یک پاریس ابتدای قرن بیستم خلق کرده است.
خاطرات عبدالله بهرامی
انتشارات علمی، ۱۳۶۳
علیرضا محمودی: قاسم هاشمی نژاد (راه ننوشته، ع.ا. شیروانی، هرمس، ۱۳۹۴) معتقد است آن بخش از خاطرات عبدالله درباره حضورش به عنوان منشی و مترجم در نظمیه تهران در سال‌های پایانی دوران قاجار را می‌توان اولین متون جنایی مدرن در زبان فارسی نامید. مطالعه این کتاب که در سال ۱۳۶۳ در دو نوبت ۵۰۰۰ نسخه‌ای(ادعای چاپ دوم این کتاب توسط ناشر با توجه به دستکاری شناسنامه، مشکوک است) توسط انتشارات علمی به چاپ رسیده، ادعای هاشمی نژاد را تایید می‌کند.
عبدالله بهرامی متولد ۱۲۶۷، فرزند میرزا اسماعیل از کارمندان عالی رتبه دربار قاجار و از خوانین تفرش، در مدارس افتتاحیه، تربیت، دارالفنون و آلمانی‌ها تحصیل کرد. زبان فرانسه و آلمانی می‌دانست. برای تحصیل به فرانسه و آلمان و انگلستان سفر کرد. در سمت منشی و مترجم، به خدمت نظمیه که اداره آن در دست هیئتی سوئدی به ریاست وستداهل بود، درآمد. رییس نظمیه گیلان و آذربایجان شد و همچنین برای اداره خیریه بلدیه تهران منصوب شد. دردوران رضاشاه، بهرامی به عنوان نماینده ایران در کنفرانس اصلاح حال مجرمان و زندانیان در نیویورک و لندن شرکت کرد و در وزارت خانه‌های عدلیه و معارف به عنوان کارمند عالی رتبه خدمت کرده است. او مدرک دکترای دولتی حقوق از دانشگاه استراسبورگ داشت. بهرامی در ۱۳۱۷ نماینده دائمی ایران در جامعه ملل و سپس وزیر مختار ایران در بلژیک شد. در ۱۳۳۴ از خدمات دولتی بازنشسته و در ۱۳۴۷ درگذشت.
از بهرامی به جز کتاب خاطرات، سفرنامه سوئد (۱۲۹۵)،از تهران تا نیویورک (۱۳۰۴)، بیچارگان (۱۳۱۰)، ترجمه سرگذشت حاجی مراد/ اثر لئون تولستوی (۱۳۱۰) و ترجمه و تالیف شرح حال پتر کروپوتکین (۱۳۳۲) منتشر شده است. همچنین در کارنامه آثار خسرو معتضد، بازخوانی خاطراتش با عنوان، ایران مخوف (۱۳۷۸) دیده می‌شود.
خاطرات عبدالله بهرامی، با عنوان کامل خاطرات عبدالله بهرامی از آخر سلطنت ناصرالدین‌شاه تا اول کودتا در ۶۴۲ صفحه و در قطع رقعی، را می توان به دو بخش عمده تبدیل کرد. بخش اول خاطرات تاریخی است که در ابتدا و انتهای کتاب قرار دارد. بهرامی تصویر دست اولی از شرایط اجتماعی و بروکراسی تهران قبل و بعد مشروطه تا کودتای ۱۳۰۰ می‌سازد که در میان متون مشابه یکه است.
نیمی از کتاب بهرامی اما اثری است که می‌توان آن را به عنوان اولین متن فارسی در ژانر جنایی، زیرژانر پلیسی قرار داد. در این بخش پرونده‌های ماموریت در قزوین، سرقت از منزل آقا سید احمد جواهری، قتل ارشالوس، قتل شیخ مهدی پسر شیخ فضل الله نوری، سرقت کتاب‌های سلطنتی، تبدیل اسکناس به کاغذ، ماموریت در اصفهان، جن درخانه حاجی آقا، مجموعه سکه‌های قدیمی و کمیته مجازات مانند داستان‌های پلیسی با رعایت اصول زیر ژانر پلیسی نوشته شده‌اند.
بهرامی به شهادت ترجمه از تولستوی و نحوه نگارش خاطراتش مردی کتاب خوانده بوده و شکل نگارش خاطراتش نشان می‌دهد که نسبت به نویسندگان هم عصرش که دست به نوشتن زده‌اند، یک امتیاز بزرگ دارد؛ او به علت آشنایی به زبان‌های اروپایی بسیاری از آثار ادبی مهم دوره خودش را به زبان اصلی مطالعه کرده؛ حاصل این مطالعات در کنار استعداد ادبی قابل ملاحظه‌ای که با خواندن این کتاب به شکل گسترده‌ای خودش را بروز می دهد، متون داستانی- مستند- پلیسی کم نقصی است که خواندنش هیجان انگیز و لذت بخش است.
نمی‌توان اثبات کرد در سال ۱۳۴۴ یعنی زمانی که عبدالله بهرامی نوشتن خاطرات خود را تمام می‌کند، صنعت سرگرمی فارسی با انتشار انبوه کتاب‌ها و موفقیت پی در پی فیلم‌های جنایی قرار دارد، اما می‌توان احساس کرد که بهرامی آثار جنایی مدرن فرانسوی به خصوص ژرژ سیمنون را مطالعه کرده و از آقای بهرامی، منشی و مترجم موسیو وستداهل سوئدی (رئیس نظمیه) یک ژول مگره فارسی و از تهران احمد شاهی یک پاریس ابتدای قرن بیستم خلق کرده است.
حضور شهر و شهروندان به عنوان عوامل اصلی خلق فضای داستان‌های پلیسی از نگاه بهرامی دور نبوده است. تصویری که او از تهران می سازد، کم نظیر است. گرمای زندگی در شهری که جنایت در سلول‌هایش رخنه کرده، زیر پوست کلمات جاری است. تمرکز و قدرت نویسندگی بهرامی در خلق صحنه‌های جنایت، جستجو و کشف رازها و ابهام‌ها، هنوز هم گیرا و عمیق‌اند.
مهجور بودن این اثر خارق العاده محصول بی‌خبری اغلب نویسندگان جوان، و بی‌توجهی مورخان تاریخ ادبیات داستانی معاصر است. مطالعه این اثر پلیسی برای درک اولین برخورد ذهن ایرانی با ادبیات جنایی برای جنایی خوان‌های فارسی اگرنه از نان شب نه اما بدون شک از قاتق روز واجب‌تر است.
برای خواندن مطالب ما می‌توانید به کانال جنایی‌خوانی در تلگرام مراجعه کنید.
بدون نظر